Kişisel Verilerin Reklam Amaçlı İşlenmesinde Hukuka Uygunluk Sebepleri
Bu çalışmada kişisel verilerin reklam amaçlı işlenebilmesinde doktrinde ve yargı kararlarında tartışmalı olan hukuka uygunluk sebeplerinden “rıza”, “sözleşmenin kurulması veya ifası için gereklilik” ve “veri sorumlusunun meşru menfaatlerinin korunması” hakkındaki şartlar Türk ve Avrupa Birliği hukuku karşılaştırılarak incelenmiştir.
KVK’ya göre kişisel verilerin işlenmesinde geçerli bir rızadan bahsedilebilmesi için açık rızanın varlığı gereklidir. GVKT ise açık rıza şartını, sadece özel nitelikli kişisel verilerin işlenmesi ve verilerin üçüncü ülkelere aktarılması bakımından öngörmüş; genel nitelikli kişisel verilerin işlenmesi bakımından sadece rızanın varlığını yeterli bulmuştur. Buna göre GVKT’ye göre genel nitelikli kişisel verilerin işlenebilmesi için örtülü rızanın varlığı da yeterli olabilecektir. Ancak örtülü rızanın geçerli bir rıza sayılabilmesi için herhangi bir tereddüte yer vermemesi ve ilgili kişinin aktif bir eylemi gereklidir. Geçerli bir rıza ayrıca belirli bir konuya ilişkin olmalı, bilgilendirilmeye dayanmalı ve özgür iradeyle açıklanmış olmalıdır. Burada özellikle tartışmalara sebep olan konu, “sözleşmenin ifası için gerekli olmayan kişisel verilerin işlenmesinin” sözleşmenin ifası için bir ön şart olarak öngörülmesi durumunda özgür bir rızadan söz edilip edilemeyeceğidir. Bu konuda henüz bir görüş birliği ve yerleşmiş bir içtihat bulunmamaktadır. Ancak belirli bir ücret karşılığında bir malın teslimi, hizmetin yerine getirilmesi veya benzeri edimleri içeren sözleşmelerde veri sorumlusunun sözleşmenin ifası için “kişisel verilerin reklam amaçlı olarak işlenmesini” şart koşması durumunda ilgili kişinin özgür iradesinin zedeleneceği doktrinde genel olarak kabul edilmektedir. Kişisel verilerin işlenmesine dayalı iş modelini yürüten bir işletmenin sözleşmenin kurulması veya ifasını kişisel verilerin reklam amaçlı işlenmesi şartına bağlı tutması durumunda özgür iradeyi sakatlayan bir durumun söz konusu olmayacağı doktrinin bir kısmı ve AFRK tarafından savunulmaktadır. Ancak bu sonuç sadece kişisel verilerin veri sorumlusunun kendi internet sitesi veya uygulamaları vasıtasıyla elde edilmesi halinde söz konusu olacaktır.
