Robotik Kaynak Talimatı
AMAÇ: Bu
talimatın uygulanmasındaki amaç; Kaynak çalışanların, olası tehlike ve risklere
karşı almaları gereken önlemleri belirleyerek sağlık ve güvenliğini tehlikeye
atmayacak biçimde çalışmalarını sağlamaktır.
KAPSAM: Bu
talimat firma da ki ilgili
çalışanları kapsar.
DAYANAK: Bu
talimat 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile bağlı yönetmelik ve
tebliğlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
UYGULAMA:
ROBOTİK KAYNAK MAKİNESİNDE
GÜVENLİK
Ø Robot çalışma bölgesi tel kafes
ya da kabin içerisine hapsedilmelidir.
Ø Operatörün robot ya da iş parçası
ile etkileşimde bulunacağı açık kısımlar ise "ışık perdesi" ya da
açılır kapanır pencere benzeri sistemlerle güvenli hale getirilmelidir.
Ø İstenmeyen durumlarda robotu
derhal durduracak bir "acil duruş düğmesi" sadece robotun kontrol
ünitesi üzerinde değil kabin veya tel kafes üzerinde de bulunmalı, sayısı ve
pozisyonu gerek içeride bakım çalışması yapan teknisyenin gerekse dışarıdan
gerekli durumlarda müdahale edilebilecek mesafelere göre belirlenmelidir.
Ø Su jeti veya plazma kesim gibi
yüksek şiddette gürültü içeren işlemlerde robot mutlaka ses izolasyonu yapılmış
bir kabin içerisine hapsedilmeli, kaynak operasyonlarında da benzer şekilde
tehlikeli ışınların çevredeki çalışanlara ulaşamayacağı kapalı kabinler
kullanılırken aynı zamanda kaynak bölgesindeki tehlikeli gazların tahliyesini
sağlayacak havalandırma tertibatı bulunmalıdır.
Ø Elektrik direnç kaynağı gibi
yüksek elektrik akımına bağlı yoğun manyetik alanların oluştuğu üretim
tekniklerinde bu manyetik alanların elektronik haberleşme üzerindeki olumsuz
etkileri sistem tasarımı ve kullanılan güvenlik ekipmanları tercihinde göz önüne
alınmalıdır.
Ø Kabin ve tel kafes içine yani
robotun çalışma bölgesine açılan kapı üzerinde mutlaka güvenlik kilidi (safety
interlock) bulunmalıdır. Böylece bakım ya da benzeri sebeple içeri girildiğinde
robotun çalışması otomatik olarak durdurulmuş olacaktır.
Ø Elektrikli güvenlik kilidine
ilave olarak hareket sensörü, ışık bariyeri ve zemin sensörü kullanılarak
operasyon esnasında robotun çalışma bölgesine girildiğinde robot
durdurulabilir.
Ø Robot sistemi programlama
esnasında tam hızda çalışmayacak şekilde olmalıdır.
Ø Şayet robot ile operatör aynı
alanı paylaşacak ise robota çalışması için yeterli alan bırakılmalı ve
operatörün robot erişim alanına yaklaşmasını önleyecek bariyerler (engeller)
öngörülmelidir. Zira robot aynı işi yapmak için insana göre daha fazla alana
ihtiyaç duymaktadır.
Ø Robot sistemi mümkün mertebe
uzaktan bakım kontrol olanağı sağlamalıdır. Yani operatör sorun çözmek için
gerekli kontrolleri mümkün mertebe robot çalışma alanına girmeden dışarıdan
yapabilmelidir.
Ø Robot operasyon alanı yeterli
seviyede aydınlatılarak uyarı işaretleri, emniyet techizatı ve yazılarının
görünürlüğü artırılmalıdır.
Ø Robot ile çalışanların ortak
alanı paylaştığı durumlarda robot çalışma alanında zemine robotun erişim ve
çalışma bölgeleri belirgin şekilde çizilerek insan çalışanların bu bölgelerden
uzak durması sağlanmalıdır.
Ø Endüstriyel robotların
kullanıldığı işletmelerde çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitiminde robot
konusu detaylı şekilde ele alınmalıdır.
Ø En sık rastlanan robot kazaları
çarpma, sıkışma, ezilme şeklinde görülmekle birlikte günümüzde robot
teknolojisinin ulaştığı nokta yaralanmalı kazaları büyük oranda engelleyecek
seviyeye ulaşmış durumdadır. Özellikle hassas servomotor kontrolleri ve yüksek
hızlı optik haberleşme bağlantıları sayesinde rutin programında yer almayan
olağandışı tork yükselmesi durumlarında (çarpma gibi) robot kolu acil duruşa
geçerek insan, takım, iş parçası ya da kendisinin zarar görmesine engel
olabilmektedir.
