İnşaat Projelerinde Geoteknik Etüd Programlarının Planlanması
1. Son 15 yılda sektörde yapılan bir çok araştırmaya göre inşaat projelerinde görülen finansal ve teknik risklerin en büyük nedeninin zemin koşulları olduğu tespit edilmiştir.
Ve bunun nedeni bütçelerin de en önce kısıtlamaya gidilen ve en düşük bütçeler ile planlanan zemin etüt çalışmalarından kaynaklı belirsizlik ve risklerin, inşaat sürecinde ciddi bütçe aşımlarına ve gecikmelere neden olmasıdır.
2. Geoteknik araştırmalara harcanan miktar toplam proje bedelinin %0.025 ile %0.3 arasında değişmektedir.
Geoteknik araştırmaların “hakkı" ile “doğru dürüst" yapılabilmesi için gerekli bütçeler ayrılmamaktadır.
3. Geoteknik tasarım da belirsizliklerin ortadan kaldırılması için hesaplamalar da genellikle birçok katsayı kullanılmaktadır.
Şartnameler de bu katsayıların geçmiş tecrübelere göre belirlendiği belirtilmiştir.
Ancak bu katsayılar arazi deneyleri ile ya da bire bir uygulama sonuçları ile karşılaştırıldığın da çok muhafazakar kalmaktadır.
4. Ülkemiz koşulların da ise numune sandıklarının kürek ile doldurulduğu ya da laboratuvar deneylerinin kontrolsüz ortamlar da yapıldığı dikkate alınır ise belirsizlikler için ve optimal sonuçlar elde edebilmek için nasıl bir katsayı değeri kullanılacaktır?
Özellikle "tasarım gözetimi ve kontrolü “ yapacak mühendisler hangi modeli, hangi metodu ya da hangi programı kullanırlarsa kullansınlar ellerindeki parametre seti güvenilir (reliable) değil ise çıkan sonuçlar da şüphesiz güvenilir olmayacaktır.
5. Dolayısı ile kanaatimce yapılması gerekenler;
a. Zemin etüt programlarına “hakkı" ile “doğru dürüst" yapılabilmesi için gerekli bütçeler ayrılmalıdır.
b. Programı hazırlayan, yürüten ve kontrol eden "Geoteknik Mühendisi", geoteknik mühendisliğinin ilke ve uygulamaları ile, zemin araştırmaları, teknik ve prensipleri, tasarım prosedürleri, inşaat metotları ve tesislerin kullanımları ile ilgili konuları baştan sona anlamış olmanın yanında yeterli jeoloji ve hidrojeoloji bilgisi olmalıdır.
c. Kendi bilgisi yanın da jeoloji, jeofizik ve hidrojeoloji gibi konular da yetkin mühendisler ile işbirliği içersinde çalışmalıdır.
d. Arazide yapılan etüt çalışmaları, arazi deneyleri ve numune alma işlemleri mutlaka bu konuda yeterli eğitim almış ve bunu da sertifikalandırmış elemanlar tarafından yapılmalıdır.
e. Laboratuvar deneyleri de mutlaka akredite laboratuvarlar da yine konusunda eğitim almış ve bunu da sertifikalandırmış elemanlar tarafından yapılmalıdır.
f. Kullandığı malzemelerin mukavemet ve deformasyon karakteristikleri üretim yerlerinde ciddi kontrol mekanizmaları ile belirlenen sistemler ile yeryüzüne has "spatial" farklılıklar gösteren malzemelerin dahil olduğu sistemlerin, modellemesi ve hesap yöntemlerin de aynı yaklaşımların kullanılmasından vazgeçilmesi tabii'dir.
