İSG Sözlük - D Harfi ile Başlayan Teknik Terimler | İSG Kütüphanesi | Aradığınız Tüm İş Sağlığı ve Güvenliği Dokümanları

D Düzeyi Koruyucu Kıyafet

Tehlikeli maddenin cilde bulaşma olasılığının bulunmadığı durumlarda kullanılan, en az seviyede koruma sağlayan koruyucu kıyafettir.

Ersoy İnce

D Grubu Meslek Hastalıkları

Mesleki Bulaşıcı Hastalıklardır.

Ebru Aydınalp

D Sınıfı Sürücü Belgesi

Minibüs ve otobüs kullanacaklara verilir.

Sevcan Arslan

D Sınıfı Tesis - Atıksu Arıtma

Kentsel atıksular için doğal arıtma sistemlerini ve tasarım nüfusu 2000 kişinin altında olan atıksu arıtma tesislerini, münferit sanayi tesisleri için sadece fiziksel arıtma yapan atıksu arıtma tesisleri.

Sevcan Arslan

D Sınıfı Yangınlar

Lityum, sodyum, potasyum, alüminyum ve magnezyum gibi yanabilen hafif ve aktif metaller ile radyoaktif maddeler gibi metaller yangınını ifade eder.

Ebru Aydınalp

D Tipi Hortum (Hızlı Müdahale Hortumu)

25-28 mm çapında 30-60 m uzunluğunda yüksek basınca dayanıklı hızlı müdahale lansları ile birlikte kullanılan hortumlardır.

Ersoy İnce

D1 Sınıfı Sürücü Belgesi

Minibüs kullanacaklara verilir.

Sevcan Arslan

D1E Sınıfı Sürücü Belgesi

D1 sınıfı sürücü belgesiyle kullanılan araçlara takılan ve azami yüklü ağırlığı 750 kilogramı geçen römorktan oluşan birleşik araçları kullanacaklara verilir.

Sevcan Arslan

DAF(Delivered at Frontier - Sınırda Teslim)

Malların gümrük çıkış işlemleri tamamlanmış olarak sınırda, ancak bitişik ülkenin gümrük sınırından önce ve belirlenmiş bir yerde ve noktada teslime hazır hale getirilmesiyle satıcının yükümlülüklerinin sona ereceği anlamına gelen uluslararası ticaret terimi. Burada “ sınır” kelimesi, ihracatın yapıldığı ülkeninki dahil her türlü sınırı tanımlar. Bu nedenle sözü edilen “ sınır”ın atıfta bulunulan yerini ve noktasını mutlaka isim olarak belirtmek ve böylece kesinleştirmek gerekir. Bu terim özellikle demiryolu ve karayolu taşımacılığı için düşünülmüşse de, herhangi bir taşıma biçiminde de kullanılabilir.

Neşe Cizreliogulları

Dağılma Eğrisi

Ayırma ürünlerinden birinde bulunan ve her yoğunluk veya boyut kesiminin yüzdesini gösteren ve laboratuvar deneyleri sonucu çizilmiş eğri.

Neşe Cizreliogulları

Dağınık Yerleşim

Doğa kaynaklı afetlerden doğrudan etkilenen topluluklardaki bireylerin, coğrafi koşullar ve sosyokültürel nedenlerle yıkılmış ya da hasar görmüş olsa da, hemen her zaman evlerinin eski yerinde veya yakınlarında kalmak istemelerinden dolayı, “oldukları yerde” hizmet alabilmelerini sağlayan yerleşim biçimi. Bu durumda afetzedelere yakınlarının yanında veya hasar gören konutlarının yakınında barınma üniteleri tesis edilir. Afetzedeler, yerelde var olan kaynaklardan su, temizlik, gıda, pişirme ve diğer ihtiyaçlarını karşılar.

Ersoy İnce

Dağıtıcı

Ürünün tedarik zincirinde yer alan ve faaliyetleri ürünün güvenliğine ilişkin özelliklerini etkilemeyen gerçek veya tüzel kişidir.

Burak Tuna

Dağıtıcı Adalet

Kişilerin yetenek, imkan ve kusur durumlarına göre orantılı olarak eşitliğin sağlanmasıdır

Serdar ŞAHİN

Dağıtım

Afet sonrasında, afetten etkilenen bir gruba yardım malzemelerinin ulaştırılmasıdır.

Ersoy İnce

Dağıtım Birimi Adası (PKD Akaryakıt)

Üzerinde pompalı veya pompasız dağıtım birimi ve/veya birimlerinin yer aldığı, zemin seviyesinden en az 10 cm yükseklikteki platformdur.

Burak Tuna

Dağıtım Şebekesi (Elektrik)

Akım kaynağından tüketici tesisine kadar olan hava hatları ve kabloların tümüdür.

Burak Tuna

Dağıtım Transformatör Merkezi

Yüksek gerilimli elektrik enerjisini alçak gerilimli elektrik enerjisine dönüştüren transformatör merkezleridir.

Burak Tuna

Dağıtma Şebekesi

İletilerek tüketilecek bölgeye taşınmış olan enerjiyi, tüketiciye kadar götüren şebekedir.

Burak Tuna

Dahili Acil Durum Planı (BEKRA)

Üst seviyeli kuruluşun sınırları içinde büyük endüstriyel kaza öncesi, kaza sırası ve sonrasında kuruluşun kendi imkânları ile gerçekleştirilen tüm acil durum müdahale düzenlemelerini içeren (ihtiyaç duyulacak acil gereksinimler, kısa ve uzun vadeli iyileştirmeler) ve BEKRA Yönetmeliği Ek-4 Kısım 1’inde belirtilen bilgileri içerecek şekilde hazırlanan plandır.

Burak Tuna

Dahlit

Genel formülü , Ca 5 (PO4)3 F, Cl, OH, CO3 olan apatitin kristal öz şekilsiz olanına verilen isim.

Neşe Cizreliogulları

Daimi Nezaretçi

Fenni nezaretçinin emrinde ve iş başında daimi bulunmak suretiyle görev yapan ve maden mevzuatına göre tayin edilmiş olan kişi. Bu kişi maden teknisyeni, maden teknikeri veya maden başçavuşu olabilir.

Neşe Cizreliogulları

Daimi Vekil

Daimi vekil, (görevde bulunmama durumundaki vekâletten farklı olarak) vekâlet edilen şahsın görevde olması durumunda da bu şahsın görevlerini ve yetkilerini üstlenir. Böylelikle vekâlet edilenin görevleri teorik olarak vekâlet edilenle vekalet eden arasında paylaştırılabilir.

Serdar ŞAHİN

Dairesel Hareket

Bir cismin bir eksen etrafında izlediği çembersel yörüngesi hareket.

Serdar ŞAHİN

Dalga (Pandemi dalgası)

Yeni bir etkenin (virüsün) dolaşımı ile başlayan, şiddetini giderek arttırıp, salgın durumuna gelip çok sayıda insanı etkiledikten sonra etkisinin ve bulaşının azaldığı sürece verilen isimdir.

Ersoy İnce

Dalgıç

Dalgıç elbisesi ya da donanım kullanarak dalış yapan kimse.

Ersoy İnce

Dalgıç (Balık Adam)

Dalgıç (Balık adam), gemilerin, yüzer dok gibi motorsuz yük taşıtlarının ve liman gibi yapıların su altında kalan kısımlarının yapım veya onarım çalışmalarını yapan, batıkların çıkartılması ve her türlü arama ve kurtarma faaliyetlerinde bulunan, su altı fotoğrafçılığı ve video çekimi yapan kişidir.

Ersoy İnce

Dalgıç Pompa

Su tahliyesinde veya su temininde kullanılan, yaklaşık saatte 30 ton su çekebilen, suya en yakın noktaya yerleşip çalışabilme özelliklerine sahiptir. Dalgıç Pompa olarak adlandırılan bu sistem, sondaj borusunun içine yerleştirilip sorunsuz bir kullanım olanağı yaratmaktadır.

Ersoy İnce

Dalgıç Tulumba

Su içine daldırılmak suretiyle çalıştırılacak şekilde imâl edilmiş tulumba. Bu tulumbalar elektrik veya basınçlı hava ile çalıştırılacak şekilde, suyu basacağı yüksekliğe göre tek veya çok kademeli olarak, sondaj kuyusuna sarkıtılıp da kullanılabilecek şekilde imal edilir.

Neşe Cizreliogulları

Damar İstikameti

Damar düzlemi ile yatay düzlemin arakesiti.

Neşe Cizreliogulları

Damar Kalınlığı

Tabaka halinde teşekkül etmiş bir kömür veya cevher damarının tavanı ile tabanını birleştiren dik doğru parçasının uzunluğu, yani ara kesme ve yalancı tavan kalınlıkları dikkate alınarak ölçülen kalınlık.

Neşe Cizreliogulları

Damar Meyli

1)Damar düzemi ile yatay düzlem arasındaki dar açı. 2) Yatım.

Neşe Cizreliogulları

Damar Taşı

1) Maden yatağının içinde bulunan madenle birlikte teşekkül etmiş veya maden yatağının teşekkülü sırasında yatağın içinde kalmış yantaş parçalarında oluşan kayaç ve mineraller. 2) Gang.

Neşe Cizreliogulları

Damıtma

Bir sıvının, buharlaştırıldıktan sonra yeniden yoğunlaştırılarak sıvı hale dönüştürülmesi.

Neşe Cizreliogulları

Damlalık Aşığı

Binanın dış duvarı hizasındaki en alt kottaki aşıktır.

Ersoy İnce

Damlalık Taş

Mermer işletmeciliğinde imalat yüzünü su tesirinden korumak gayesiyle dışarıya doğru çıkıntı verilmiş ve altı su damlamasına imkan verecek şekilde oyulmuş taşlar.

Neşe Cizreliogulları

Damperli Kamyon

Toprak, kaya ve maden taşıma işleri yapan makinelerdir. Damperli kamyonlar belden kırmalı ve kaya kamyonlar diye ikiye ayrılır.

Sevcan Arslan

Danışma (ISO 45001)

Bir karar almadan önce görüşlerin alınmasıdır. Danışma, mevcut oldukları durumda sağlık ve güvenlik komitelerinin ve çalışan temsilcilerinin dahil edilmesini kapsar.

Burak Tuna

Dar Alın

1) Kazı (üretim) yapılan nisbeten dar yüzey parçası. 2) Damar istikametinde, damar meyli boyunca (başyukarı veya başaşağı), damara dik veya diyagonal olarak yürütülen pano şeridindeki kazı yeri.

Neşe Cizreliogulları

Dar Alın Tarzında İşletme Metodu

Maden yatağı panosunun dar şeritler halinde; yan yana, üst üste veya alt alta kesilmesi ve arka arkaya istihsal edilmesi tarzında uygulanan işletme metodu.

Neşe Cizreliogulları

Dar Lağım Ateşlemesi

Çapı 50 mm’ye kadar olan birçok lağımın seri ateşlenmesi için yapılan işlem.

Neşe Cizreliogulları

Daralan Oluk

Küçük boyutlu olan ve tabaka halinde akan mineral tanelerinin, yataya yakın sabit bir yüzey üzerinde ve akışkan ortam içinde özgül ağırlık farklarına göre ayrılmalarını sağlayan; beslenme tarafında geniş ve boşalma kısmına doğru darlaşan oluk şeklindeki ayırıcı. Beslenen pülp , oluğun daralması nedeniyle gittikçe kalınlaşan bir tabaka halinde akarak, boşalma tarafına doğru engelli çöküş sınıflandırması ve küçük tanelerin ara boşluklardan sızması koşullarını meydana getirir. Bu durumda akan tabakanın alt tarafında yer alan ve daha yavaş hareket eden ağır mineraller yakına, üst taraftaki hafif mineraller uzağa boşalır. Ürünleri ayırmak için ayırıcı levhalar kullanılır.

Neşe Cizreliogulları

Darbe Koruma Düzeni (DKD)

Değişken dirençler (varistörler), diyotlar, filtreler ve eklatörler (atlama aralıkları) vb dahil, aşırı gerilim sınırlayıcılar gibi iletken üzerindeki aşırı gerilim ve akımları sınırlayan düzendir.

Sevcan Arslan

Darbe Topraklama Direnci

Bir topraklama tesisinin herhangi bir noktası ile referans toprağı arasında, yıldırım akımlarının geçmesi sırasında etkili olan dirençtir.

Burak Tuna

Darbeli Sondaj

Halat ucuna bağlı özel matkaplarla (balta) formasyonun dövülerek veya çarpılarak ufalanması sistemi ile yapılan sondaj.

Neşe Cizreliogulları

Darbeli-Rotari Sondaj

Çok sert formasyonlarda hızlı ilerleme sağlamak için özel takımlarla çalışan matkaba aynı anda dönme ve darbe hareketi iletebilen sondaj sistemi.

Neşe Cizreliogulları

Davranış Örüntüsü

Aile bireylerinin zaman içinde geliştirdikleri, tekrar eden ve karşılıklı etkileşim içindeki kalıp davranışlardır.

Ersoy İnce

Dayanak Noktası

Arazide detay ölçümler sonrası veya fotoğraf çiftinden yapılan ölçmelerle belirlenen ve araziyi tanımlayan (xyz) değerleri belli nokta.

Neşe Cizreliogulları

Dayk

1) Komşu ve kendisinden yaşlı formasyonların strüktürlerini kesen nisbeten ince ve uzun magmatik kayaç. 2) Aşınma ile filonların yeryüzünde meydana getirdiği duvara benzeyen düzensiz setler. 3) Kayaç çatlaklarına yerleşmiş genellikle tabla şeklindeki dolgu. 4) Gang. 5) Dike.

Neşe Cizreliogulları

DDP (Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim)

Malların ithalatçı ülkede belirlenen yerde hazır bulundurulmasıyla, satıcının teslim yükümlüğünün yerine getirilmiş olacağını anlatan uluslararası ticaret terimi. Burada satıcı, malların gümrük giriş işlemleri tamamlanmış olarak tesliminde gümrük resmi dahil olmak üzere, vergiler ve diğer ödemelerle birlikte bütün risk ve masrafları üstlenir.

Neşe Cizreliogulları

DDU (Gümrük Resmi Ödenmeksizin Teslim)

DDU (GÜMRÜK RESMİ ÖDENMEKSİZİN TESLİM), Malların ithalatçı ülkede belirtilen yerde hazır bulundurulmasıyla satıcının teslim yükümlülüğünün yerine getirilmiş olması anlamına gelen uluslararası ticaret terimi. Satıcı, malların belirlenen noktaya getirilmesiyle ilgili olan (ithalattan alınan resim, vergi ve diğer paylar hariç) bütün risk ve masraflarla birlikte, gümrük giriş formalitelerinden doğan masrafları da karşılamak zorundadır. Malların gümrük girişini zamanında yapmamaktan doğan ek masraf ve riskler alıcıya aittir.

Neşe Cizreliogulları

DE Sınıfı Sürücü Belgesi

D sınıfı sürücü belgesiyle kullanılan araçlara takılan ve azami yüklü ağırlığı 750 kilogramı geçen römorktan oluşan birleşik araçları kullanacaklara verilir.

Sevcan Arslan

Debi

Birim zamanda geçen akışkan miktarıdır.(lt/dk)

Ersoy İnce

Debuşe

Yüz yıllık dönüş periyodu olan taşkın debisinin yeterli hava payı ile veya beşyüz yıl dönüş periyodu olan taşkın debisini de hava payı olmadan geçirebilecek köprü boyunca kiriş altı (köprü üst yapı altı) ile tabi zeminin arasındaki alandır.

Sevcan Arslan

Dedektör

Tehlike durumunu haber vermede kullanılan duman veya ısıya duyarlı algılayıcıdır.

Ersoy İnce

Dedveyt Ton

Geminin yükleme sınırına kadar alabileceği yolcu, yük, yakıt, su, kumanya gibi ağırlıklarının toplamı.

Sevcan Arslan

Deflagrasyon

1) Ateşleme işleminde patlayıcı maddenin kimyevi reaksiyonla alev alması ve ses hızının altında bir hızla yayılması. 2) Yavaş yanma. Deflagrasyon oluşturan patlayıcı maddenin (kara barut gibi) zayıf tarafa doğru itici bir etkisi vardır. Bu tip patlayaıcı maddelerin parçalama (kırıcı) gücü azdır.

Neşe Cizreliogulları

Değirmentaşı

1) Bileşiminde CaCO3 ile silis bulunan bir kayaç. 2) Silisli kalker. 3) Büyük kütleler halinde oluşan, özgül ağırlığı 2,6-2,7 gr/cm3 olan sert kalsedon.

Neşe Cizreliogulları

Değişebilen Uzunluktaki Sütun (SÇP)

Uzunluğu, önceden hazırlanmış ilave parçalar takılmasıyla değiştirilebilen sütundur.

Burak Tuna

Değiştirilebilir Teçhizat

Bir makina veya traktörün hizmete girişini müteakip, operatörün kendisi tarafından işlevini veya özelliğini değiştirmek veya yeni bir işlev katmak amacıyla bu makina veya traktöre takılan bir alet olmayan teçhizattır.

Burak Tuna

Dekantör

Su içerisindeki çok ince taneleri ayırma veya sınıflandırma işlerinde kullanılabilen merkezkaç kuvvet etkisi ile çalışan makine.

Neşe Cizreliogulları

Dekapaj

1) Açık işletme projesine göre maden yatağının üzerindeki veya kontağındaki örtü tabakasının gevşetilmesi, kazılması, yüklenmesi, taşınması, toprak harmanınıa dökülmesi, serilmesi, harman sahasının düzeltilmesi, toprak harmanı ve kademe yollarının yapımı ve bakımı gibi muhtelif ameliyeleri kapsayan işlemlerin tümü. 2) Örtükazı.

Neşe Cizreliogulları

Dekapaj Mevsimi

İklim ve arazi şartlarına bağlı olarak dekapaj işlerinin sürekli yapılabildiği dönem.

Neşe Cizreliogulları

Dekapaj Oranı

1) Dekapaj yapılarak kaldırılması gereken örtü tabakası miktarı ile, bunun altında çıkarıılacak olan maden miktarı arasındaki oran (D: K), Dekapaj oranı m3/ton, m3/m3 olarak ifade edilir. 2) Örtükazı oranı.

Neşe Cizreliogulları

Dekar

1.000 metrekare büyüklüğe karşılık gelen bir alan ölçü birimidir.

Ersoy İnce

Deklinasyon

Pusulanın gösterdiği manyetik meridiyen istikameti ile astronomik meridiyen arasındaki açı.

Neşe Cizreliogulları

Dekompoze

Alumina istihsali sırasında ortaya çıkan sodyum aluminata aşılama hidratı ilave edilip bu şekilde aşılanmış sodyum aluminatın soğutulup karıştırılması işlemi.

Neşe Cizreliogulları

Dekontaminasyon (Bulaştan Arındırma)

Bir insan ya da hayvan bedeninin yüzeyinde, tüketilmek üzere hazırlanmış su ve yiyecek gibi ürünlerin içinde veya üzerinde, taşıtlar da dahil diğer cansız maddeler üzerinde bulunan ve halk sağlığı riski oluşturabilecek enfeksiyöz, toksik etken veya maddelerin güvenli bir şekilde yok edilmesi için alınan sağlık önlemleridir.

Ersoy İnce

Dekontaminasyon (İtf)

Korunmamış personelin görevini yaparken, emniyetle hareket edebilmesi için, muhtelif yerlere bulaşmış bulunan kimyasal maddelerin çeşitli metotlar kullanılarak temizlenmesi ve zararsız hale getirilmesi işlemidir.

Ersoy İnce

Dekontaminasyon (korona)

Dezenfeksiyon/sterilizasyon öncesinde, fiziksel ve/veya kimyasal yöntemlerle bir yüzey veya malzemeden organik madde ve patojenleri uzaklaştırarak, personelin aletlere elle temas edebilmesi açısından güvenli hale getirme işlemidir.

Ersoy İnce

Dekoratif Sanatlar Teknisyeni

Dekoratif Sanatlar Teknisyeni, farklı mimari yapı yüzeyleri, mekân, mobilya, iç-dış aksesuarların yüzeyleri, endüstriyel ürün ve dekoratif ürünler gibi çok çeşitli yüzey tasarımı ve süslemesi projelerini gerçekleştiren kişidir.

Ersoy İnce

Dekovil

Dar hatlı, kazısı ve inşası fazla harcama gerektirmeyen, araziye daha kolaylıkla uyabilen bir demiryolu. Bu sistemin yol açıklığı 0,6 veya 1,00 m’dir ve cer vasıtaları da normal demiryolununkine göre daha hafiftir.

Neşe Cizreliogulları

Dekupaj

Ahşap ve metallerde genellikle dairesel ya da değişik şekillerde delik açmak için kullanılan testere türüdür.

Ersoy İnce

Delik Çapı

Delme ve patlatma işlerinde, en az malzeme, emek ve zaman kullanarak, istenilen maden veya kayacı en uygun boyutta ve en çok miktarda serbestleştirmeye yarayan etkenlerden biri.

Neşe Cizreliogulları

Delik Delme

Lağım deliği delme işlem.

Neşe Cizreliogulları

Delik Planı

Tablaların yüzey ve kenarlarındaki deliklerin çap ve aralıklarını gösteren şemadır.

Ersoy İnce

Delik Tozu (maden)

Fazla delinen lağım deliğinin istenen seviyeye kadar doldurulması amacıyla kullanılan toz.

Neşe Cizreliogulları

Delikli Sac Elek

Sac veya plastik plakalar üzerine çeşitli biçimde; genellikle kare, daire ve çokgen şeklinde delikler açılmak suretiyle hazırlanarak eleme işlemi yapacak ünitelerin imalinde kullanılan eleman.

Neşe Cizreliogulları

Delme Hızı

Delme esnasında matkabın kitle içerisindeki ilerlemesinin cm/dk birimiyle ifadesi.

Neşe Cizreliogulları

Delta

1) Yunan alfabesinin dördüncü harfi (D, d) . 2) Akarsuyun göl ya da denize ulaştığı yerde yani ağzında oluşturduğu kabaca üçgen biçiminde alüvyon birikimi bölgesi. 3) Çatalağız.

Neşe Cizreliogulları

Demaraj

1) Bir vagonun belirli bir sürate ulaşıncaya kadarki ilk hareketi. 2) Kömür madenciliğinde yeni grup işçi tertibinde üretimin istenen düzeye ulaşması için geçen süre. 3) Maden ticaretinde, malın geç sevk edilmesi veya zamanında ulaştırılmaması.

Neşe Cizreliogulları

Demaraj Primi

Yeni grup işçi tertibinde ocağın üretim kapasitesine kısa sürede ulaştırılmasını sağlamaya yarayan teşvik ücreti.

Neşe Cizreliogulları

Demir Direk

İç içe geçmiş iki borudan ve kilit tertibatından oluşan krikoya benzer madeni tahkimat ünitesi. Bunlar sürtünmeli ve hidrolik sistemde imal edilir. Tek direk halinde kullanıldığı gibi ikili veya dörtlü imal edilip yürüyen tahkimat olarak da kullanılır.

Neşe Cizreliogulları

Demir Şapka

1) Sülfürlü maden yataklarının, üst kesiminde oksidasyon zonunda oluşan limonit örtü oksidasyonzonu. Sementasyon zonu. 2) Gossan.

Neşe Cizreliogulları

Demir Yolu ve Karada Hareket Eden Ray Bakım Onarım Aracı

Demiryolunda da sürüş olanağı bulunan, motor gücü en az 80 kw 107 hp olan, aparatları ruhsata işli ve tescil belgesine sahip makinedir.

Burak Tuna

Demirbaş

Belirli bir hizmete tahsis amacıyla edinilen, belli bir süreye tâbi olmaksızın uzun süre kullanılabilen ve kullanılmakla yok olmayan taşınırlardır.

Ersoy İnce

Demirli Kil

Bileşiminde demir oksidi bulunan bir kil. Kırmızı olanı topraksal olijist, sarı olanı topraksal limonit.

Neşe Cizreliogulları

Demiryolu

Lokomotif, vagon vb. demir tekerlekli taşıtların üzerinde yürüdüğü, demir, ağaç veya öngerilmeli beton traversler üzerine birbirine paralel olarak döşenerek yapılan bir tür yol. Demiryolu, çekilen taşıtlara belirli bir yön vermek ve tekerleklerin sürtünme direncini azaltmak için XVIII inci yüzyılın ikinci yarısında kullanılmaya başlandı.

Neşe Cizreliogulları

Demiryolu Açıklığı

Demir yolunda döşenmiş paralel iki ray demiri arasında içten içe ölçülen en kısa açıklık

Neşe Cizreliogulları

Demiryolu Geçidi (Hemzemin Geçit)

Karayolu ile demiryolunun aynı seviyede kesiştiği bariyerli veya bariyersiz geçitlerdir.

Sevcan Arslan

Demonstrasyon

Bir olgunun, hareketin, işin nasıl yapılacağını göstermek amacıyla hazırlanmış sunuştur.

Ersoy İnce

Demontaj

1) Sökme. 2) Sondajı tamamlayan makine ve takımların yeni bir lokasyona taşınabilir hale gelecek şekilde sökülmesi işlemi.

Neşe Cizreliogulları

Deneme süreli iş sözleşmesi

Taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı konulduğunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir. Ancak deneme süresi toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabilir.

Sevcan Arslan

Denetçi Mimar ve Mühendis

İlgili mühendis ve mimar meslek odalarına üyeliği devam eden ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından denetçi belgesi verilmiş mühendis ve mimardır.

Ersoy İnce

Denetim

Yapılan çalışmaların yürürlükteki yasa, tüzük, yönetmelik ve genelgelere göre yapılıp yapılmadığının incelenmesi, yoklanması ve soruşturulması işidir.

Ersoy İnce

Denetimli Alan

İyonlaştırıcı radyasyonlara karşı korunma bakımından giriş, çıkış ve çalışmanın denetim altında bulundurulduğu ve özel kuralların uygulandığı alanlardır.

Ersoy İnce

Deney

Bir veya daha çok karakteristiğin bir prosedüre göre tayin edilmesi

Orkun ÇOBAN

Deney Ağ Gözü (Güvenlik Ağı)

Güvenlik ağının performansı zayıflatılmaksızın yaşlanma sebebiyle oluşan herhangi bir bozulmayı belirlemek için çıkarılabilen ve güvenlik ağı ile birlikte kullanılan ağ gözüdür.

Burak Tuna

Deney Personeli

İş hijyeni ölçüm, analiz, test, numune alma işlemlerini gerçekleştiren ve laboratuvar tarafından yetkilendirilmiş kişidir.

Burak Tuna

Denge Açısı

Yığılmış malzemenin kaymadan durabildiği en büyük açı değeri.

Neşe Cizreliogulları

Denge Diyagramı

Bir veya birden fazla elemanın (alaşımların) fiziko kimyasal fazlarının denge durumlarını gösteren grafik.

Neşe Cizreliogulları

Dengeleme Ağırlığı

Kabin ağırlığının tümünü yada bir kısmını dengeleyerek enerji tasarrufu yapan kütledir.

Ersoy İnce

Dengelenmiş Kuvvet

Net kuvvetin sıfır olduğu durumlarda etki eden kuvvetler.

Serdar ŞAHİN

Dengelenmiş Ortalama Damar Kalınlığı

İşletilen ortalama damar kalınlığı.

Neşe Cizreliogulları

Dengeli İhraç Sistemi

Çift tanburlu, çift halatlı ve kuyruk halatlı, veya tek tanbur, tek halat sürtünmeli (köpe) ve kuyruk halatlı ihraç sistemi.

Neşe Cizreliogulları

Dengesiz İhraç Sistemi

Tek halatlı ve tek tanburlu ihraç sistemi.

Neşe Cizreliogulları

Deniz Fasiyesi

Denizlerde teşekkül etmiş eşyaşlı tortul tabakalar. Bunlardan kıyılarda teşekkül eden kayaçlara kıyı fasiyesi, 200 m’ye kadar derinliklerde teşekkül eden çökellere sığ deniz fasiyesi, 200-1000 m. arasında derinliklerde teşekkül eden çökellere batiyal fasiyesi, daha derin denizlerde teşekkül eden çökellere de derin deniz fasiyesi denir.

Neşe Cizreliogulları

Deniz Kazası

Deniz araçlarını ve/veya kişileri tehlikeye sokan; kıyıya, açık deniz yapılarına veya çevreye ciddi zarar vermeyle sonuçlanabilecek olay. 31.12.2005 tarih 26040 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “Deniz Kazalarının İncelenmesine İlişkin Yönetmelik” e göre deniz kazası, “Gemide olan bir olaydan kaynaklanan ve/veya bir gemi ile ilişkili olarak; ölüm veya ölüm tehlikesi bulunan, tam/kısmi uzuv kaybı ile sonuçlanan yaralanmalar; insan kaybı; geminin batması veya terk edilmesi yahut kayıp sayılması; gemide maddi hasar meydana gelmesi; geminin çatışmaya uğraması, geminin karaya oturması; gemi veya gemilerden kaynaklı çevresel zarar oluşması gibi sonuçların bir veya birden fazlasını meydana getiren olay” dır.

Ersoy İnce

Deniz Sağlık Bildirimi Belgesi

Yabancı limanlardan gelen geminin Türk kıyı ve limanlarıyla ihtilatından önce sağlık koşullarına ilişkin bilgilerini içeren, geminin kaptanı ve varsa tabibi tarafından doldurulup imzalanarak yetkili makamlara teslim edilen ve Uluslararası Sağlık Tüzüğünde belirtilen bildirimi ifade eder.

Ersoy İnce

Deniz Seddi

Sahili koruyan ve iç kısımlara yönelik taşkınları önleyen, sahil şeridindeki sağlam duvardır.

Ersoy İnce

Deniz Seviyesi Ölçümü

Herhangi bir zamandaki deniz seviyesinin karadaki sabit bir noktaya göre belirlenmesidir.

Ersoy İnce

Deniz Taşıtı

Gezi teknesi veya kişisel deniz taşıtı.

Sevcan Arslan

Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisi

Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisi, ticaret gemilerinin verimli bir biçimde işletilmesi ile limanların yönetimi alanında çalışan kişidir

Ersoy İnce

Deniz Yükselmesi

Deniz seviyesinin geçici veya sürekli olarak yükselmesi. Ay’ın devirsel hareketleri, atmosfer basıncı değişimi ve şiddetli rüzgâr gibi meteorolojik faktörler, büyük tektonik hareketlerle oluşan deprem, kıyı çökmesi, heyelan, küresel ısınma ve buzul erimeleri gibi nedenlerle olmaktadır. Geçen yüz yıllık sürede ortalama deniz seviyesinin 10-15 cm yükseldiği hesaplanmaktadır.

Ersoy İnce

Denizaltı Kömür İşletmeciliği

Jeolojik, jeofizik ve sondajlı arama çalışmaları ile ekonomik çalışabilir derinliklerde rezervi tesbit edilmiş deniz altında bulunan kömür yataklarının işletilmesi. Kömür ihtiva eden tabakaların deniz dibinden derinliğine göre denizaltı kömür işletmeciliğinde sınırlı olarak oda-topuk, ayak-topuk, rambleli uzun ayak işletme metodları, belirli derinliklerden sonra ise; kömür işletmeciliğinde tatbik edilen tüm işletme metotları uygulanabilmektedir.

Neşe Cizreliogulları

Denizcilik (Marina) Amaçlı Akaryakıt İstasyonu (PKD)

Liman, balıkçı barınağı, marina v.b. alanlarda kurulu donanımlardan motorlu deniz taşıtlarına akaryakıt ikmali yapılmak üzere kurulmuş istasyon. Silo tankları ve terminallerden yükleme ve boşaltma işlemlerinin yapıldığı tesisler ile yakıt transferinde flanşlı kapalı boru sisteminin kullanıldığı tesisler bu tanımlama kapsamında değildir.

Burak Tuna

Denizde Kurtarma

Hem antlaşmalarda hem de uluslararası teamül hukukunda yerleşik bir kural gereği, denizde tehlike altındaki kişileri kurtarma görevi. Kurtarılan kişilerin sınırlarına ulaştığı bir devlet bu kişilerin gemiden indirilmesini reddedebilir ve gemi kaptanından bu kişilerin yetki alanı dışına çıkarılmasını talep edebilir veya gemiden indirilmelerini yerleştirme, bakım ve idame işlemlerinin geminin kayıtlı olduğu devlet veya diğer devletler veya uluslararası örgütler tarafından garanti edilmesi şartına bağlayabilir.

Ersoy İnce

Denize Elverişlilik

Tüm ticaret gemileri ve deniz tesislerinin tekne, makine, genel donanım, can kurtarma, yangından korunma ve yangın söndürme durumu, seyir teçhizatı ve haberleşme sistemi, sağlık koşulları, yük ve yolcu taşıma kapasiteleri, deniz kirliliğini önleme donanımları ile diğer seyir emniyeti konuları bakımından tahsis olundukları hizmetin normal deniz tehlikelerine karşı koyabilecek durumda olmaları halidir.

Ersoy İnce

Denkleştirici Adalet

Sosyal ilişkiler içinde bulunan toplum üyelerinin aralarındaki farklar dikkate alınmaksızın herkese eşit olanın verilmesidir.

Serdar ŞAHİN

Denver Jig

Sabit elekleri olan, suyun hareketi, piston veya diyafram vasıtası ile verilen bir jig türü. Buna harz jigi de denir.

Neşe Cizreliogulları

Deoksiribonükleik Asit (DNA)

Tüm canlı organizmaların gelişimi ve işleyişi ile ilgili tüm genetik bilgileri içeren nükleik asit molekülü, deoksiribonükleik asit olarak bilinir. DNA aynı zamanda yaşamın planı olarak da bilinir. James Watson ve Francis Crick tarafından 1953 yılında, bir organizmanın inşası ile ilgili en ufak bilgi içeren çift telli molekül olarak keşfedildi.

Neşe Cizreliogulları

Depo

Korunmak, saklanmak ya da gerektiğinde kullanılmak için bir şeyin konulduğu yer. Bir malın toptan satıldığı ve çokça bulunduğu yerdir.

Ersoy İnce

Deprem

Tektonik kuvvetlerin veya volkan faaliyetlerinin etkisiyle yer kabuğunun kırılması sonucunda ortaya çıkan enerjinin sismik dalgalar hâlinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yeryüzünü kuvvetle sarsması olayıdır.

Ersoy İnce

Deprem Bölgeleri Haritaları

Ülke genelinde, deprem kaynak zonlarında meydana gelebilecek en büyük depremler, bunların neden olabileceği kuvvetli yer hareketi ivme değerleri ve azalım ilişkileri esas alınarak hazırlanan, yapı tasarımındaki hesaplamalarda kullanılan, zonlanmış etkinlik dereceleri hâlinde deprem tehlikesini gösteren küçük ölçekli bölgeleme haritasıdır.

Ersoy İnce

Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik

Türkiye Deprem Bölgeleri haritasıyla belirlenmiş tehlike bölgelerinde yapılacak bina türü yapıların, depreme dayanıklı olarak inşa edilebilmesi için gereken hesap esasları ile yapım kurallarını, binaların önem derecesi ve yerel zemin koşullarını da dikkate alarak belirleyen yönetmeliktir.

Ersoy İnce

Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik (DDK)

Depremden korunmak, deprem zararlarını azaltmak, deprem sonrası yapılacak faaliyetler hakkında öneriler sunmak ve depremle ilgili araştırmalar için politikaları ve öncelikleri belirlemek amacıyla AFAD Başkanın başkanlığında, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı temsilcisi, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürü, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Başkanı, Türkiye Kızılay Derneği Genel Başkanı, deprem konusunda çalışmaları bulunan ve Yükseköğretim Kurulu tarafından bildirilecek en az on üniversite öğretim üyesi arasından Başkan tarafından belirlenecek beş üye ile akredite edilmiş ilgili sivil toplum kuruluşlarından Başkan tarafından belirlenecek üç üyeyi kapsayan 5902 sayılı Kanun ile oluşturulan kuruldur.

Ersoy İnce

Deprem Danışma Kurulu (DDK)

Depremden korunmak, deprem zararlarını azaltmak, deprem sonrası yapılacak faaliyetler hakkında öneriler sunmak ve depremle ilgili araştırmalar için politikaları ve öncelikleri belirlemek amacıyla AFAD Başkanın başkanlığında, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı temsilcisi, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürü, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Başkanı, Türkiye Kızılay Derneği Genel Başkanı, deprem konusunda çalışmaları bulunan ve Yükseköğretim Kurulu tarafından bildirilecek en az on üniversite öğretim üyesi arasından Başkan tarafından belirlenecek beş üye ile akredite edilmiş ilgili sivil toplum kuruluşlarından Başkan tarafından belirlenecek üç üyeyi kapsayan 5902 sayılı Kanun ile oluşturulan kuruldur.

Ersoy İnce

Deprem Etriyesi

Betonarme elemanlardaki sargı çelik çubukların uçlarının 135° ile betonun içine kıvrılması ile elde edilen sargı donatısıdır.

Ersoy İnce

Deprem Fırtınası

Sınırlı bir alan ve belli bir sürede çok sayıda deprem meydana gelmesi. Büyüklükleri yani magnitüd değerleri birbirine çok yakın olduğundan ana şok veya artçı deprem olarak adlandırılmayan bir seri depremi kapsar.

Ersoy İnce

Deprem Habercisi

Deprem öncesinde, kaynak zonlarında ölçülen veya gözlenen arz manyetik ve elektrik alanlarındaki değişimler, yer kabuğundaki farklılaşmalar, yeraltı su seviyesindeki ve suların asal gaz yoğunlaşmasındaki, depremsellikteki değişimler gibi fiziksel parametrelere verilen genel ad. Deprem oluşumuyla ilişkileri, matematiksel temele dayanan bilimsel çalışmalara konu olmaktadır.

Ersoy İnce

Deprem Haritası

Herhangi bir bölgede geçmişte meydana gelen depremler ve yapılan araştırmalar sonucu belirlenen fay hatlarının belirtildiği haritadır.

Ersoy İnce

Deprem Hatılı

Yığma binalarda taşıyıcı duvarların birlikte yük taşımalarını sağlamak üzere yapılan yatay elemanlardır.

Ersoy İnce

Deprem İvmesi

Deprem yer hareketi hızının birim zamandaki değişim değeri. Birimi ‘gal’ olan ivme değeri, deprem mühendisliğinde, yerçekimi ivmesi g’nin yüzdesi olarak ifade edilir.

Ersoy İnce

Deprem Kaydı

Depremlerin, nükleer patlamaların vb olayların yeryüzünde yol açtığı sarsıntıları kaydeden aracın (sismograf) yaptığı kayıt, sismogramdır.

Ersoy İnce

Deprem Kaynak Zonu

Değişik yön ve doğrultuda birden çok diri fay veya fay parçalarından oluşan ve her noktasında hasar yapacak bir deprem meydana getirme olasılığının eşit olduğu kabul edilerek sınırlandırılmış bölgelerin her birine verilen addır.

Ersoy İnce

Deprem Kestirimi

Gelecekte olabilecek bir depremin yeri, zamanı ve büyüklüğünün bilimsel olarak kabul gören çok disiplinli yaklaşım ve yöntemler kullanılarak büyük bir doğrulukla belirlenmesine yönelik çalışmadır.

Ersoy İnce

Deprem Kuşağı

Tektonik levha (plaka) sınırlarında oluşan ve bu sınırlar boyunca büyük depremlerin meydana geldiği küresel ölçekteki zonlara verilen ad. Ülkemizin de içinde bulunduğu Alp-Himalaya deprem kuşağı, Akdeniz’den başlayıp Hindistan’a kadar uzanmaktadır.

Ersoy İnce

Deprem Master Planı

Yerleşim alanlarının stratejik planlarıyla bütünleşik, deprem zararlarını azaltmayı hedefleyen, deprem afeti olayının öncesi, anı ve sonrasında yapılacak çalışmaları ve alınacak önlemleri içeren, yaşam kalitesi artırılmış bir toplum oluşturma yönünde ilerleyen dinamik ve katılımcı bir planlama sürecidir.

Ersoy İnce

Deprem Merkez Üssü

Deprem odak noktasının yeryüzündeki iz düşümü. Genel olarak depremin en kuvvetli hissedildiği ve en çok hasar yaptığı bölge içinde veya hemen yakınındadır.

Ersoy İnce

Deprem Mühendisliği

Deprem riskinin belirlenmesi ve depreme dayanıklı yapı yapılmasını amaçlayan çok disiplinli mühendislik dalıdır.

Ersoy İnce

Deprem Odağı

Deprem enerjisinin meydana çıktığı yer.

Neşe Cizreliogulları

Deprem Odak Derinliği

Depremde enerjinin açığa çıktığı noktanın yeryüzünden en kısa uzaklığı. Depremler odak derinliklerine göre sınıflandırılabilir. Bu sınıflandırma tektonik depremler için geçerlidir. Yerin 0-60 km derinliğinde olan depremler sığ depremler, yerin 60-300 km derinliklerinde olan depremler orta derinlikte olan depremler ve yerin 300 km’den fazla derinliğinde olan depremler ise derin depremler olarak tanımlanır. Türkiye’de olan depremler; genellikle sığ depremlerdir ve derinlikleri 0-60 km arasındadır.

Ersoy İnce

Deprem Riski

Deprem tehlikesinin gerçekleşmesi durumunda, fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıpların meydana gelme olasılığı. Bu çalışmaların temelini sismik tehlike analizleri oluşturur.

Ersoy İnce

Deprem Şiddeti

Depremlerin insanlar, çevre, yapılar ve doğa üzerinde meydana getirdiği etkiler, hasarlar veya değişimlerin gözleme dayalı olarak derecelendirilmesi. Şiddet yalnızca depremin büyüklüğüne değil, merkez üssünden uzaklığa ve o yerin yerel zemin yapısına da bağlıdır. Depremin şiddeti tek bir yapı veya yapı gurubu üzerindeki etkiyi değil, bir yerleşmedeki farklı yapı türlerinde meydan gelen toplam hasarları göstermektedir. Uzun süreli gözlemler sonucunda hazırlanmış ve uluslararası alanda kabul görmüş şiddet cetvelleri bulunmaktadır. Deprem şiddetini 12 derece üzerinden tanımlayan ve ülkemizde de kullanılan bu cetveller arasında Medvedev Sponheuer-Karnik (MSK), Değiştirilmiş Mercalli şiddeti (MMI) ve Avrupa Makro sismik şiddet cetveli (EMS) sayılabilir.

Ersoy İnce

Deprem Sismolojisi

Deprem sonucu olan sismik dalgalarla yerin yapısını çözmeye çalışan sismoloji alanıdır.

Ersoy İnce

Deprem Tahmini

Belirli bir bölgede, belirli büyüklükteki bir depremin öngörülen belirli bir zaman içerisinde meydana gelme olasılığının bilimsel olarak kabul gören yaklaşım ve yöntemlerle tahmin edilmesi sürecidir.

Ersoy İnce

Deprem Tehlikesi

Hasar ve can kaybı yaratabilecek büyüklükte bir depremden kaynaklanan yer hareketinin belirli bir yerde ve belirli bir zaman aralığında oluşma ihtimalidir.

Ersoy İnce

Deprem Yalıtımı

Yapıların muhtelif taşıyıcı elemanlarına yerleştirilen ileri teknoloji ürünü elemanlar ile depremlerin yapılar üzerindeki yıkıcı etkilerinin azaltılmasıdır.

Ersoy İnce

Deprembilim

Depremleri ve sismik dalgaları yerkürenin iç kesimlerinde inceleyen bilim dalı.

Neşe Cizreliogulları

Depremin Büyüklüğü

Depremin ortaya çıkardığı toplam enerjiyi karakterize eden, aletsel ölçüm ve hesaplama sonucunda bulunan değer. İlk olarak 1936 yılında ‘Richter‘ tarafından tanımlandığı için bu adla anılır. Farklı sismik dalga verilerini ve belirli kriterleri kullanarak çeşitli deprem magnitüdü hesaplama yöntem ve formülleri geliştirilmiştir. Md, Ms, Ml, Mb, Mw şeklindeki kısaltmalarla ifade edilirler. Sismolojide en çok kullanılan büyüklük değerleri, cisim dalgası fazından hesaplanan Mb, yüzey dalgasından hesaplanan Ms ve dalga şekilleri modellemesinden hesaplanan Mw değerleridir.

Ersoy İnce

Depremin Süresi

Yapılar üzerinde hasara yol açan kuvvetli yer hareketinin devam ettiği süre. Kuvvetli yer hareketini kaydeden ivme kayıtçıları kullanılarak elde edilir.

Ersoy İnce

Depremsellik

Depremlerin zaman ve mekân içindeki oluşum miktarı ve sıklığıdır.

Ersoy İnce

Depresyon

Kişinin duygu, düşünce ve davranışlarını olumsuz olarak etkileyen, yaşamını ve fiziksel sağlığını bozan bir duygu durum bozukluğu, çökkünlük; ruhsal çöküntüdür.

Ersoy İnce

Depresyon (maden)

Maden ocağı, galeri, kuyu ve borularda havanın bir yerden başka bir yere akışını sağlayan kuvvet.

Neşe Cizreliogulları

Depresyon Konisi (maden)

Kuyudan su pompalanması sırasında kuyu çevresinde oluşan, sudan arınmış koni biçimindeki kısım.

Neşe Cizreliogulları

Depresyon Zayiatı(maden)

İçinden hava geçen galeri, kuyu, hava borusu veya basınçlı hava boruları vb’nin uzun eksenleri boyunca tesbit edilen iki noktada ölçülen basınç değerleri arasındaki fark. Diğer bir ifade ile bu iki nokta arasındaki “statik basınç azalması.”

Neşe Cizreliogulları

DEQ (Rıhtımda Teslim)

Satıcının teslim yükümlüğünün, malları belirlenen varış limanındaki rıhtımda alıcıya sunmasıyla sona ermesi anlamına gelen uluslararası ticaret terimi. Genellikle bu terime “ GÜMRÜK RESMİ ÖDENEREK” açıklaması yapılır ve bu durumda, satıcının gümrük giriş işlemlerini tamamlaması gerekir. Eğer satıcı doğrudan veya dolaylı olarak ithal lisansı alamayacaksa bu terim kullanılmamalıdır. Diğer yandan terimine “ GÜMRÜK RESMİ ÖDENMEKSİZİN” eki yapılmışsa; gümrük işlemlerini alıcı üstlenmiş demektir. Eğer taraflar, ithal işlemlerinde yapılan bazı ödemeleri (VAT yani KDV gibi) satıcının yükümlülük alanından çıkartmak isterlerse bu istek, konuya açıklık getirecek sözlerle karşılanmalıdır, “ Rıhtımda teslim, VAT (KDV) ödenmeksizin (varış limanı... olarak) gibi.

Neşe Cizreliogulları

Deratizasyon (Fareden Arındırma)

Taşıtlarda ve/veya gümrüklü alanlarda bulunan, insanlara doğrudan hastalık nakleden veya bu hastalıkları taşıyan vektör böcekleri üzerinde barındıran fareleri kontrol etmek veya öldürmek için her türden önlemlerin uygulandığı operasyonu ifade eder.

Ersoy İnce

Derayman

1) Demiryolu araçlarının raydan çıkması. 2) Ocak arabası, lokomotif vb. araçların düşmesi.

Neşe Cizreliogulları

Dere Telakisi

Arazide iki derenin kesiştiği (birbirine karıştığı) nokta.

Neşe Cizreliogulları

Derealizasyon

Kişinin dış dünya algısında ya da yaşantısında garip ya da gerçek dışı (kişilerin yabancı ya da mekanik görülmesi gibi) olacak şekilde değişiklik, çevreye yabancılaşmadır.

Ersoy İnce

Deri İşlemecisi

Deri İşlemecisi, ham deriyi çeşitli işlemlere tabi tutarak kullanıma hazır deri hâline getirme işleriyle uğraşan kişidir.

Ersoy İnce

Deri Mühendisi

Deri Mühendisi, derinin işlenmesiyle ilgili teknolojiyi geliştirme konusunda inceleme ve araştırma yapan kişidir.

Ersoy İnce

Derin Açık İşletme

Derinlere inebilmek için huni şeklinde açılmış ve derinliği 80 m’den fazla açık işletme. Derin açık işletmelerde basamaklar taşıma araçlarının (demiryolu, kamyon, vb.) işletmenin en derin noktasına inebilmelerini sağlamak üzere spiral şeklinde düzenlenir.

Neşe Cizreliogulları

Derin Deniz İşletmesi

Deniz üzerindeki gemi veya dubadan deniz dibine indirilen emici pompalar vasıtasıyla, deniz dibinde oluşmuş maden yumrularını veya maden ihtiva eden şlamı emerek deniz yüzeyine çıkarmak suretiyle uygulanan işletme metodu.

Neşe Cizreliogulları

Derin Topraklayıcı

Genellikle düşey olarak 1 m’den daha derine yerleştirilen topraklayıcıdır. Galvanizli boru, yuvarlak çubuk veya benzeri profil malzemelerden yapılabilir.

Burak Tuna

Derin Tromp Ayırıcısı

Derin ağır ortam (ağır mayi) ayırıcısı.

Neşe Cizreliogulları

Derinlik Kayaçları

1) Yer kabuğuna sokulma sonucu yerleşen mağmanın soğuyup kristalleşerek katılaşması ile meydana gelen (batolit) magmatik kayaç. 2) İntrüsif kayaç.

Neşe Cizreliogulları

Dermatit

Deride kızarıklık ve iltihabi döküntülere verilen genel isimdir.

Ebru Aydınalp

DES (Gemide Teslim)

Gümrük giriş işlemleri yapılmamış malların belirtilen varış limanında gemi bordasında alıcıya sunulmaya hazır hale getirilmesiyle satıcının teslim yükümlülüğünün yerine getirilmiş olduğunu ifade eden, uluslararası ticari terim. DES’in uygulanması durumunda, malların belirtilen varış limanına getirilmesi işlemleriyle ilgili her türlü risk ve masraf satıcı tarafından karşılanır.

Neşe Cizreliogulları

Desandan Hava Akışı

Yukardan aşağıya doğru inen hava akımı.

Neşe Cizreliogulları

Desandan Havalandırma

1) Üretim yerlerinin yukardan aşağıya havalandırılması. 2) Ters havalandırma.

Neşe Cizreliogulları

Desandri

1) Maden ocaklarında aşağıdan yukarıya cevher veya kömür nakli yapmak amacı ile aşağıya doğru meyilli olarak yantaş, cevher veya kömür içinde sürülen galeri. 2) Maden yatağına ulaşmak için yeryüzünden başlayarak sürülen meyilli galeri.

Neşe Cizreliogulları

Desansör

İçinde çelik zırh veya zor aşınan herhangi bir malzeme (sinter bazalt) kaplı taşıma helezonu bulunan, taşıma kolaylığı bakımından üniteler halinde parçalardan oluşan, graviteden yararlanmak suretiyle madenin yeraltında dik kuyularda kırılmadan ve zayi olmadan yukarıdan aşağı taşınmasını sağlayan çelik boru sistemi. Genel olarak çap 1,5 m ve ünite boyu 1 m olarak imal edilir.

Neşe Cizreliogulları

Desibel

Değişik ses şiddetlerini karşılaştırmak için “bar” biriminin on tabanına göre logaritmasının onda biri olarak belirlenen ses şiddetini (düzeyini) değerlendirme (ölçme) birimi. Desibel (dB) simgesi ile gösterilir.

Neşe Cizreliogulları

Destek Çatısı (İskelesi)(Güvenlik Ağı)

Dinamik işlemlerin oluşması durumunda ağların birleştirildiği (birbirine birleştiren) ve kinetik enerjinin absorbe edilmesine katkıda bulunan bir yapıdır.

Burak Tuna

Destek Elemanı

Asli görevinin yanında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişidir.

Burak Tuna

Destek İller (Afad)

Afet bölgesine destek olmak üzere AFAD tarafından belirlenen il grupları. Destek iller, iki grupta tanımlanmıştır. “1. grup destek iller”, seviye etki derecesine göre kendi hizmet grupları ile birlikte afet bölgesine destek olacak bölge ve komşu illerden oluşturulan il gruplarıdır. “2. grup destek iller” ise seviye etki derecesine göre kendi hizmet grupları ile birlikte afet bölgesine destek olacak ve gerektiğinde hizmet gruplarının desteğini bizzat devam ettirecek illerden oluşturulan il gruplarıdır.

Ersoy İnce

Destekleme Konsolu (SÇP)

Tamamen yatay düzlemde hareket eden ve elle veya herhangi bir güçle çalışabilen bir destekleme tertibatının parçasıdır.

Burak Tuna

Detay Alımı

1) Jeodezik ölçme işleminde; arazide görünen yüzeye ait değişikliklerin haritaya işlenebilmesi için, karakteristik noktalara mira tutularak, dik düşülerek veya reflektör tutularak ölçme yapılması. 2) Fotogrametrik değerlendirme ise; fotoğraf çiftinden sağlanan stereoskopik görüş sonrası, kürsör gösterge resim üzerindeki ayrıntı noktalarına getirilip işaretlendikten sonra, bilgisayar belleğine alınarak ölçme yapılması.

Neşe Cizreliogulları

Deterjan

Yaygın olarak kullanılan, yüzey aktif temizleme maddesi. Bakterileri ve organizmaları da yok eden deterjanlar su kirliliğinin başlıca nedenlerinden biridir.

Ersoy İnce

Deterministik

Belli bir matematik hesaplama yöntemine dayalı, kesin sonuca ulaşan (tahmini veya olasılığa dayalı olmayan, belirsizlik içermeyen) modelleme türüdür.

Ersoy İnce

Deterministik Sağlık Etkileri

Doz-sonuç ilişkisi içinde oluşan ve nedene bağlı açıklanabilen etkilerdir. Eşik doz değeri vardır. (Örn: Akut Radyasyon Sendromu, radyolojik yanıklar, vb.)

Ersoy İnce

Detonasyon

Yakıt ve hava karışımının parçaları oda içinde alevden önce kendiliğinden patlamasıdır.

Ersoy İnce

Detonasyon Hızı

Patlayıcı maddenin kimyevi reaksiyon sonucunda detonasyon oluşturarak, yüksek basınç ve temperatürü haiz olan kor halindeki bir gaz kitlesine dönüşmesi durumunda; reaksiyon noktasının silindirik şarjdaki ilerleme çabukluğu. Nitrogliserinin infilak etmesinde, bir piko saniye (10-12s) içerisinde temperatür birkaç bin dereceye çıkar ve bu yüksek ısı altında kimyevi eksotermik reaksiyon muazzam bir hızla başlar. Reaksiyon bölgesi yaklaşık 1 mm uzunluğundadır, detonasyon hızı 8000 m/s’yi bulur ve 0,1 s kadar sonra sona erer. Detonasyon hızının resmi, özel film makineleriyle bir yol-zaman eğrisi üzerinde tesbit edilir.

Neşe Cizreliogulları

Detonasyon Lokumu

Patlatmak amacı ile gerekli miktarda patlayıcı madde doldurulmuş lağım deliği içindeki lokumlardan kapsül ihtiva edeni.

Neşe Cizreliogulları

Detonatör

Patlayıcı maddeleri patlatmaya yarayan kapsül.

Neşe Cizreliogulları

Detritik Çökeller

Magmatik kayaçlarla tortul kayaçların mekanik veya kimyasal etkilerle ayrışıp dağılmasından meydana gelen iyi tasnif edilmemiş ufak ve büyük parçalardan oluşan kayaç.

Neşe Cizreliogulları

Deve Boynu

Seyyar yerüstü yangın hidrandı(çatallı tip) Fabrikalarda, depolarda, endüstriyel tesislerde bina çevrelerinde yangına hassas ormanlık arazilerde ve yerleşim bölgelerinde şebeke hattına bağlantı yapılarak itfaiyenin su temininde kullanılmaktadır.

Ersoy İnce

Deveboynu Boru (maden)

S, U ya da I biçiminde boru. S ve U şeklinde olanlar boru şebekesinde yön değiştirmede veya araya sıvı ortam koymak suretiyle irtibat kesmede, omega borular da sıcak sıvı veya gaz nakleden borularda genleşmeyi karşılamak için kullanılır.

Neşe Cizreliogulları

Developman (maden)

1) Maden yatağı keşfedilip arama işi bittikten sonra üretim için yapılan büyük hazırlık işi. 2) Amenajman. 3) Açık işletmelerde dekapaj, yeraltı işletmelerinde hazırlık işleri de developmanın bir bölümüdür.

Neşe Cizreliogulları

Devir (maden)

Arama, ön işletme ve işletme ruhsatları gibi maden haklarının, Maden Dairesi tarafından sakınca görülmediği takdirde, bu hakları kullanmaya ehil gerçek veya tüzel kişilere verilmesi veya miras yolu ile intikali.

Neşe Cizreliogulları

Devir Çark

Soğuk mevsimlerde ani çıkışlarda motorların zarar görmemesi ve çekişten düşmemesi için belli aralıklarda araçların çalıştırılmasına devir çark denir.

Ersoy İnce

Devlet Destekli Tarım Sigortası

Kapsama alınan bitkiler, bitkisel ürünler ve seralar ile tarımsal yapılar ve çiftlik hayvanları için, afetler dâhil çeşitli tehlikelerin neden olacağı zararları teminat altına alan sigorta. Ülkemizde bu sigortalar için devlet tarafından prim desteği verilmektedir.

Ersoy İnce

Devlet Hakkı

1) Yürürlükteki 3213 sayılı M.K. göre, maden sahasından çıkarılacak madenin işletme yıllık brüt karının yüzde beşi. 2) Yürürlükten kalkan 6309 sayılı yasaya göre, üretilen madenin satışına esas ton fiyatına göre saptanan, İ.R. ve İ.İ. sahaların sözleşmelerine konup (mecburi imrar taahhüdü) ödenmesi zaruri olan meblağ.

Neşe Cizreliogulları

Devlet Teşkilatı Merkezi Kayıt Sistemi (DETSİS)

Başbakanlık tarafından yürütülen Elektronik Kamu Bilgi Yönetim Sistemi (KAYSİS)’nde yer alan ve idarelerin merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatındaki birimlerinin Türkiye Cumhuriyeti Devlet Teşkilatı Numarası ile tanımlandığı alt sistemdir.

Burak Tuna

Devlete İntikal (maden)

Arama, ön işletme ve işletme ruhsatlarının fesh olunması, yürürlük sürelerinin bitmesi veya terk sebebiyle sona ermesi hallerinde ruhsat sahibine hiçbir ödeme yapılmaksızın her türlü emniyet tedbiri alındıktan sonra maden haklarının devlete geçmesi.

Neşe Cizreliogulları

Devletlerce Tanınan Mülteciler

1951’de imzalanan Mültecilerin Hukuki Durumlarına Dair Sözleşme’ nin 1a maddesinde belirtilen ölçütler kapsamında devletler tarafından mülteci olarak tanınan ve sözleşme kapsamında çeşitli haklara sahip kişiler.

Ersoy İnce

Devridaim Çamuru

Sondajlarda bentonit kili ihtiva eden şlam.

Neşe Cizreliogulları

Devridaim Hortumu (maden)

Sondaj pompasının basma kısmını su başlığına bağlayan hortum.

Neşe Cizreliogulları

Devridaim Suyu (maden)

1) Elmaslı sondajda (krealius) takım dizisi içinden pompalanarak matkap ağzından geri dönen, matkabı soğutup, kestiği kırıntıları (cuttings) yeryüzüne getiren ve devamlı sirküle eden su. 2) Maden zenginleştirme tesislerinde devrettirilen su.

Neşe Cizreliogulları

Devrilme Türü Kayma

Dike yakın eğimli tabakalarla ayrılan uzun kolonların öne bükülüp kırılması sonucu blok devrilmesi şeklinde oluşan heyelan.

Neşe Cizreliogulları

Devriye

İtfaiye istasyonlarında güvenlik ve disiplini sağlamak amacıyla dolaşmadır.

Ersoy İnce

Dezavantajlı Grup

İlişkinin güçsüz tarafını oluşturan, kendini etkene karşı toplumdan daha zor koruyabilen veya hiç koruyamayan gruplardır.

Ersoy İnce

Dezenfeksiyon

Hastalık yapıcı organizmaların yok edilmesi ya da etkisiz hale getirilmesi için cansız nesnelere uygulanan işlemdir.

Ersoy İnce

Dezenfeksiyon (Mikroptan Arındırma)

Bir insan veya hayvan bedeninin yüzeyinde ya da yolcu eşyası, yük, konteynerler, taşıtlar, mallar ve posta paketleri içinde ya da üzerinde mevcut enfeksiyöz etkenlerin, doğrudan kimyasal veya fiziksel maddelere maruz bırakılarak kontrol edilmesi veya öldürülmesi için alınan sağlık önlemleridir

Ersoy İnce

Dezensektizasyon (Böcekden Arındırma)

Taşıtlarda ve/veya gümrüklü alanlarda bulunan, insanlara hastalık nakleden vektör böcekleri kontrol etmek veya öldürmek için her türden önlemlerin uygulandığı operasyonu ifade eder.

Ersoy İnce

Diagenez

1) Kireçli şlamın kalkere, killi şlamın kil ve şiste, kumun greye dönüşmesi gibi; tortul kayaçların basınç, sıcaklık ve zaman etkileri ile (taşlaşması), değişmesi. 2) Sedimantasyonla oluşmuş bir tabakanın oluştuğu zamandan sertleşmesine (taş haline gelmesi) kadar geçen zamandaki taşlaşma süreci.

Neşe Cizreliogulları

Dibek Taşı(maden)

1) Alt kısmı ince bir kömür tozu ile kaplı olduğu için hemen farkedilemeyen ve tavanın serbest yüzey teşkil etmesi durumunda ani olarak düşme tehlikesi gösteren fosilleşmiş ağaç gövdesi. 2) Kupa.

Neşe Cizreliogulları

Diferansiyel Flotasyon (maden)

Yüzme kabiliyeti olan minerallerden birinin yüzdürülmesi.

Neşe Cizreliogulları

Difüzör

Ocak havalandırmasında kullanılan aspiratörlerde emici ana pervanenin lüle biçiminde gittikçe genişleyen hava çıkış (ağzı) kısmı.

Neşe Cizreliogulları

Diğer Sağlık Personeli

İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Bakanlıkça belgelendirilmiş hemşire, sağlık memuru, acil tıp teknisyeni ve çevre sağlığı teknisyeni diplomasına sahip olan kişiler ile Bakanlıkça verilen işyeri hemşireliği belgesine sahip kişilerdir.

Burak Tuna

Dijital Baskı

Dijital ortamda hazırlanan görsel tasarımların, bilgisayar üzerinden uygun programlar vasıtası ile püskürtme teknolojisi kullanılarak baskı makinelerinden her türlü malzeme üzerine aktarılmasıdır.

Ersoy İnce

Dik Açılı Birleştirme Elemanı (Kelepçe)(İskele)

İki boruyu birbirine dik olarak birleştirmek için kullanılan elemandır.

Burak Tuna

Dik Damar Kesim

Mermer işletmeciliğinde, taşın çökelme yüzeyine dik kesimi.

Neşe Cizreliogulları

Dik İnişli Süzgeçler

Düz (teras) çatılarda yağmur suyunu düşey olarak yüzeyden yağmur iniş borusuna bağlayan elemanlardır.

Ersoy İnce

Dikdörtgen Metodu

Çoğunlukla büyük miktarda alınan numunelere (örneklere) uygulanan numune miktarını azaltma yöntemi. Yaklaşık 2-4 ton malzeme temiz bir zemine dökülür. 1-1,5 m genişlik ve 8-9 m uzunlukta bir şerit haline getirilir, belirli aralıklarla işaretlenip bölümler numaralanır.

Neşe Cizreliogulları

Dikiş Kaynağı

Saç konstrüksiyonlarda kaynak bağlantısında sızdırmazlık gerekiyorsa kullanılır. Mesela depo ve yakıt tanklarının konstrüksiyonunda saç parçalar su ile soğutulan yuvarlak makara şeklindeki elektrotlar arasından geçirilerek sürekli kaynak dikişi yapılması sağlanır.

Sevcan Arslan

Dikkatsizlik

Yangın konusunda bilgi sahibi olmak yeterli değildir. Söndürülmeden atılan bir kibrit veya sigara izmariti, açık unutulmuş bir LPG tüp veya evde kullanılan tüp, ateş alıp yangına yol açar.

Ersoy İnce

Dikme (İskele)

İskelenin düşey elemanlarıdır.

Burak Tuna

Dikme (maden)

1) Tahkimat amacıyla taban ile tavan arasında yerleştirilen direk. 2) Sütun.

Neşe Cizreliogulları

Dilatasyon

Deprem, genleşme, farklı oturma gibi hareketlerin yapılardaki etkisini karşılayabilmek için yapıdaki farklı bloklar arasında bırakılan boşluğa verilen addır.

Ersoy İnce

Dilatasyon Derzi

Yapıların belirli bir uzunluktan sonra parçalara bölünmesi için bırakılan boşluktur.

Ersoy İnce

Dilatasyonlar

Aynı kotta ya da farklı kotta farklı iki yapının bir arada bulunması sonucu ortaya çıkan derzlerdir.

Ersoy İnce

Dilim (maden)

Maden yatağı içinde galeri yüksekliğinin veya genişliğinin birkaç katı yüksekliği veya genişliği haiz ve bir düzenlemede istihsal edilebilen maden kitlesi. Maden yatağı eğimli olduğu zaman dilimler, cevherin hakiki tavan ve tabanı ile açı yapacak şekilde düzenlenebilir. Yatay maden yataklarında dilimler tabakalaşmaya paralel olduğu için bunlar bank diye isimlendirilir.

Neşe Cizreliogulları

Dilimli Göçertmeli Ayak İşletme Metodu

Asgari kayıp ve temiz cevher üretimi arzu edilen, kitle, tabaka ve kalın damar halindeki, ihtiva ettiği maden (çürük) sağlam olmayan, tasman tesirinin yeryüzünde zararı olmayan hallerde kömür ve metalik cevher yataklarına uygulanan tahkimatlı ve taban döşemeli yeraltı (üretim) işletme metodu.

Neşe Cizreliogulları

Dilimli Rambleli Ayak İşletme Metodu

1) Kitle, tabaka ve kalın damar dalindeki sağlam veya çürük maden yatakları ile ramble edilmiş iki oda arasında daha evvel bırakılmış topukların alınmasında yukarıdan aşağı alınan dilimlerde taban döşenip veya aşağıdan yukarı doğru alınan dilimlerde ramblenin üstünde kazılan madenden meydana gelen boşluğun ramble yapmak suretiyle doldurulması esasına dayalı olarak uygulanan tahkimatlı (üretim) işletme metodu. Bu metotla asgari kayıpla temiz cevher üretilebilir. 2) Kalın kömür damarlarında; damar dilimlere ayrılarak her dilimde bir uzun ayak teşkil edilip alt dilimdeki ayak en ileride, ondan sonrakiler de 20-40 m aralıklarla birbirlerini takip edecek şekilde, alttaki dilimlerdeki ayaklar rambleli, en üst dilimdeki ayak da göçertmeli olarak yürütülen işletme yöntemi.

Neşe Cizreliogulları

Dilinim (maden)

Minerallerin bileşimlerinde bulunan moleküllerin meydana getirdikleri yapıya göre kristal yüzeyleri boyunca paralel olarak yarılma özellikleri. Klivaj veya teflik de denir.

Neşe Cizreliogulları

Diluviyal Plaser

Su taşkınları yani muntazam su akıntılarının biriktirdiği malzemelerin oluşturduğu sekonder maden yatağı.

Neşe Cizreliogulları

Dinamik Depresyon (maden)

Havanın ocak, galeri veya havalandırma borusu içindeki hızından dolayı meydana gelen depresyon. Havanın hızı fazla olursa dinamik depresyon artar, dolayısı ile total (umumi) depresyon da artacağından ortama hava veren veya hava emen vantilatör veya aspiratör fazla enerji harcar. Bu nedenle daha ekonomik havalandırma yapmak için hava hızı 5-6 m/sn yi geçemeyecek şekilde havanın geçeceği ortamın kesiti ayarlanmalıdır.

Neşe Cizreliogulları

Dinamit

Esas itibariyle (% 25) diyatomit (kiselgur) veya odun unu içine emdirilmiş (%75) nitrogliserin (NG), den ibaret olan patlayıcı madde. Dinamitin terkibindeki nitrogliserin diyatomit tarafından absorbe edilmiştir. Ancak patlama kabiliyeti yüksek olan ve patlayıcı madde olarak kullanılan bütün terkiplere de dinamit denilmektedir. Dinamit yapımında temel girdi olan nitrogliserin, gliserin ve glikolün birlikte oleum-nitrik asit karışımı (nitrolama asidi) ile nitrolanmasıyla elde edilir. Üretilmesi istenen dinamitin türüne göre nitrogliserin/nitroglikol, amonyum nitrat, nitro sellülöz, sodyum klorür, odun unu, kalsiyum karbonat, DNT, TNT gibi maddeler belirli oranlarda karıştırılarak istenen homojen kitle elde edilir.

Neşe Cizreliogulları

Dinamit Ambarı

Genellikle “Patlayıcı Maddeler Nizamnamesi”ne göre inşa edilmiş patlayıcı maddelerin içinde saklandığı ve korunduğu depo.

Neşe Cizreliogulları

Dinamo

Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren araç.

Neşe Cizreliogulları

Dinamometamorfoz

1) Orojenik olaylarda tektonik hareketlere bağlı olarak oluşan başkalaşım. 2) Dislokasyon metamorfozu.

Neşe Cizreliogulları

Dinamometre

Kuvvet ve ağırlık ölçen araç.

Neşe Cizreliogulları

Dingil Açıklığı

Ön ve arka tekerleklerin raya değdikleri noktalar arasındaki açıklık.

Neşe Cizreliogulları

Dingil Ağırlığı

Araçlarda aynı dingile bağlı tekerleklerden karayolu yapısına aktarılan ağırlıktır.

Sevcan Arslan

Dingil Sayar

Önceden kararlaştırılan sayıda araba geçtikten sonra, bir dizi işlemleri (ray değiştirme, frenleme vb.) başlatan mekanik aygıt.

Neşe Cizreliogulları

Dios Yöntemi

Bir banyo ergitmesiyle birleştirilmiş demir cevheri tozlarının akışkan yatakta ön redüklenmesini öngören, ve Japonya’da geliştirilen bir proses. Proses sıvı demir aşamasında durur ve yüksek fırına ilaveten sinter kok fabrikasının yerini alabilecek bir üretim prosesini amaçlar.

Neşe Cizreliogulları

Diplomatik Sığınma

Devletlerin sınırları dışında, kendilerine yargı muafiyeti sağlanan yerlerde, kendisine zulmeden bir otoriteye karşı koruma talep eden bireylere sağladıkları koruma. Diplomatik sığınma, diplomatik misyon ve misyon başkanlarının özel malikanelerinde, savaş gemilerinde ya da savaş uçaklarında sağlanabilir.

Ersoy İnce

Direk

Donanımın üzerine kurulduğu, armayı taşıyan ana yapı elemanıdır.

Ersoy İnce

Direk (maden)

1) Maden damarı içinde üretim için gerekli işlemleri emniyet içinde yapabilmeyi sağlayan tavan ve taban arasına dikilen, madeni veya ağaç tahkimat ünitesi. 2) Kolon.

Neşe Cizreliogulları

Direk Harmanı (maden)

Direklerin stok edildiği yer.

Neşe Cizreliogulları

Direk Tüketimi (maden)

Ocaklarda sarma, çatal, kama, takoz, domuzdamı direği, sıktırma, travers vb. ağaç tahkimat malzemelerinin hacim olarak belirli zaman periyodu ya da tüketilen miktarının aynı zaman periyodu içinde yapılan beher ton veya 1000 ton üretime düşen maden direği miktarı.

Neşe Cizreliogulları

Direksiyon

Galerinin belirli istikamette sürülmesi için en az üç şakülden oluşan şakül takımı ile verilen (istikamet) doğrultu. Şaküllerin uçlarından geçen doğru, alında galeri eksenini işaretlemeye ve galerinin boyutlarına uygun açılmasını sağlamaya yarar. Şakül takımında üçüncü şakül kontrolu sağlar. Bu işleme doğrultu verme de denir.

Neşe Cizreliogulları

Direktif

Avrupa Birliği'nin ikincil mevzuat olarak adlandırdığı, üye ülkeler üzerinde doğuran ve tüzükle belirlenen çerçevede uygulamaya yönelik ayrıntıları içeren müktesebat metinleridir.

Sevcan Arslan

Direnç

Kendisine uygulanan bir güce karşı koymadır.

Ersoy İnce

Direnç Fırını

Elektrik enerjisi ile çalışan izabe fırını. Bu fırınlarda ısıtma prensibi, primer (indirekt veya direkt), tel sarımlı (indirekt) ve sekonder direkt (yüksek frekanslı veya alçak frekanslı indüskiyon) şekillerinde olur. Primer rezistanslı ısıtmada ceryan eritilecek maddeden direkt veya indirekt olarak geçer ve bu maddenin gösterdiği direnç sonucu meydana gelen ısının etkisi ile ergime olur. Tel sarımlı (rezistanslı) fırınlarda ceryan geçen özel direnç ısınır ve direkt radyasyon ile ısısını şarja verir. Alçak frekanslı (şebeke frekansı) ve yüksek frekanslı indüksiyon fırınlarında da bir demir çekirdekli transformatordan elde edilen birkaç yüz veya binlerce Hertz yüksek frekanslı ceryan, demir çekirdeksiz fırının direkt ısıtılmasını sağlar.

Neşe Cizreliogulları

Dirençli İşletme Topraklaması

Omik, endüktif ya da kapasitif bir direnç üzerinden yapılan topraklama olup genellikle OG sistemlerinde uygulanır.

Ebru Aydınalp

Dirençlilik

Bir birey veya topluluğun tehlikeli bir oluşumun etkilerini, zamanında ve etkili olarak tahmin etme, öngörme, önleme, azaltma ve iyileştirme kapasitesidir.

Ersoy İnce

Dirençsiz İşletme Topraklaması

Topraklama devresine direnç koymadan, doğrudan doğruya yapılan topraklamadır.

Ebru Aydınalp

Diri Fay

1) Pliokuvarterner zamanda oluşan fay. 2) Etkisi insanlık tarihi içinde görülen, genç yahut kökeni daha yaşlı jeolojik zamanlara dayanan ve halen aktif olan fay. 3) Mühendislik jeolojisi bakımından kırk bin yıl içinde aktif etkileri görülen faylar da bu terimle ifade edilebilmekte ve zemin, inşaat çalışmalarında kaale alınmaktadır.

Neşe Cizreliogulları

Dış Aşırı Gerilim

Yıldırımlı havaların etkisiyle oluşan bir aşırı gerilimdir.

Burak Tuna

Dış Bölge

Nüfus dağılımı ve yoğunluğu, arazi ve suyun kullanımı konularında alınması gerekli tehlike durumu önlemlerinin uygulanmasına ilişkin göz önüne alınan alandır.

Ersoy İnce

Dış Cephe Yüzey Kaplaması

Yapıyı dış etkenlere karşı koruyan yapının taşıyıcı sisteminin ve duvarlarının malzeme veya farklı malzeme katmanlarından oluşan sistem ile kaplanmasıdır.

Burak Tuna

Diş Dibinden Kopma

Sondajda genellikle takım dizisinin en zayıf noktalarından olan diş diplerinin, iyi vira edilme, yorulma ve çabuk aşınma gibi sebeplerle kopması olayı.

Neşe Cizreliogulları

Dış Doğrulama (MYK)

İlke ve prensiplere dayalı, güven veren bir belgelendirme alt yapısı oluşturmak için yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarının gerçekleştirdikleri ölçme, değerlendirme ve belgelendirme ile iç doğrulama faaliyetlerinde, belirlenen ölçütlere uygun davranmalarını ve birbirleriyle tutarlı kararlar almalarını sağlamak üzere Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından uygulanan kalite güvence sisteminin araçlarından biridir.

Burak Tuna

Dış Doğrulayıcı (MYK)

Dış doğrulama yapmak üzere Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından görevlendirilen kişidir.

Burak Tuna

Diş Hekimi

Diş hekimi, insan sağlığıyla ilgili olarak dişlerin, diş etlerinin, ağız boşluğu, çene ve komşu dokuların sağlığının korunması, diş ve çene düzensizliklerinin teşhis, tedavi ve rehabilite edilmesiyle ilgili her türlü mesleki faaliyeti icra etmeye yetkili kişidir.

Ersoy İnce

Dış Koruma Kabı

Bir kaza anında radyoaktif maddelerin çevreye yayılmasını önlemek amacıyla, nükleer reaktörü içine alan yapıdır.

Ersoy İnce

Dış Ölçü

Mermer işletmeciliğinde, taşın en çıkıntılı noktalarından geçen yüzeylerin belirttiği geometrik şeklin nominal ölçüleri.

Neşe Cizreliogulları

Diş Protez Teknikeri

Diş Protez Teknikeri kaybedilmiş dişlerin ve fonksiyonlarının yeniden oluşturulmasını sağlamak amacıyla diş hekimi tarafından planlanan tedavi şekline göre çene ve yüz bölgesine uygulanan hareketli ve sabit diş ve çene protezlerinin laboratuvar çalışmalarını yapan veya yapılmasını sağlayan kişidir.

Ersoy İnce

Diş Sıyırma

Sondajda manevra sırasında askıda bulunan takım dizisinin veya sıkışan takımın vinçle çekilerek zorlanması sırasında en zayıf diş bağlantısının kendisini bırakması (diş bozması) olayı.

Neşe Cizreliogulları

Dış Ticaret Meslek Elemanı

Dış Ticaret Meslek Elemanı, ihracat ve ithalat işlemleri konusunda çalışan kişidir.

Ersoy İnce

Dış Yardım

Türkiye Cumhuriyeti tarafından yabancı ülkelere, uluslararası yardım konsorsiyumlarına, yabancı sivil toplum kuruluşlarına, özel hukuk tüzel kişileri ve gerçek kişilere yapılacak hizmetler dâhil her türlü yardım ile uluslararası ve bölgesel kuruluşlara yardım faaliyetlerinde kullanılmak üzere yapılan veya üyelikten kaynaklanan katkı payları, aidat ve sair ödemelerin tümüdür.

Ersoy İnce

Dış Yıldırımdan Koruma Sistemi (Dış YKS)

Yakalama ucu, indirme iletkeni ve topraklama sistemlerinden oluşan bir sistemdir.

Sevcan Arslan

Dışa Dökme

Bir açık işletmede yapılan dekapajın açık işletme sahasının dışına dökülmesi. Bu döküm, daha önce madeni alınmış veya halen çalışmakta olan başka bir açık işletme çukuruna da yapılabilir.

Neşe Cizreliogulları

Dışarı Yaptırmak (ISO 45001)

bir kuruluşun proses veya işlevinin bir kısmının harici bir kuruluş tarafından yapılmasını öngören bir anlaşma yapmaktır. Dışarı yaptırılan işlev veya proses kapsam dahilinde olsa dahi, harici kuruluş yönetim sistemi kapsamının dışındadır.

Burak Tuna

Disemine

Genellikle sülfürlü minerallerin gang içine veya yan taşa ince taneler şeklinde serpilmiş hali.

Neşe Cizreliogulları

Disemine Cevher

1) Ana kütle veya gang içinde çok ince tanecikler halinde dağılmış vaziyette bulunan (metalik mineraller, genellikle sülfürlü) cevher. 2) Serpinti cevher.

Neşe Cizreliogulları

Disk Filtre

Hazneye gelen şlamda bulunan sıvının bir aks üzerine yerleştirilmiş disklerden oluşan döner düzen vasıtasıyla emilmesi suretiyle disklerin dış yüzeyine katı maddelerin yapışması ve sonra bunun üflenerek ve sıyrılarak alınması prensibiyle çalışan cihaz.

Neşe Cizreliogulları

Diskli Oluk

Çok eğimli kazı yerlerinde, madenin hızla akmasını önleyen, içindeki zincir üstünde belirli aralıklarla diskler bulunan taşıma oluğu.

Neşe Cizreliogulları

Dispenser (Dağıtım Ünitesi)(PKD)

Sıvı fazdaki LPG için dağıtım ve ölçme ünitesidir.

Burak Tuna

Dispersiyon

Herhangi bir maddenin, başka bir madde içinde homojen ve küçük parçacıklar halinde yayılması. Eşanlamlı: Dağılım. Dispersion (Fr); Verteilung (D).

Mustafa Cüneyt Gezen

Dissosiyasyon

1) Bir bileşiği meydana getiren moleküllerin belli koşullarda tersinir olarak bileşenlerine ayrışması yani bileşiğin çözüşmesi olayı. 2) Ayrışma.

Neşe Cizreliogulları

Disten

Formülü Al2 Si O5 olan doğal bir alüminyum silikat minerali . Uzun yaprak biçiminde kristaller halinde bulunur; saydam veya yarı saydamdır. Türkiye için yüksek kaliteli ateş tuğlası yapımında düşük demiroksit ve yüksek alüminası nedeniyle büyük önemi haizdir. Ülkemizde batıda distenli gnays rezervleri, doğuda disten rezervleri bulunmuştur. Rezervlerin ekonomik olarak işletilebilmesi için disten oranı en az %20 olmalıdır.

Neşe Cizreliogulları

Distenit

Aşağı yukarı tamamen distenden meydana gelen kristalli şist. Madagaskar’daki distenit yataklarında altın bulunur.

Neşe Cizreliogulları

Distomat

Teodolit üstüne monte edilen veya teodolitin bir parçası şeklinde komple olarak imal edilen, iki nokta arasındaki mesafeyi ışın göndererek elektronik sistemle ölçen alet. Ölçüm yansıtıcı (reflektör) kullanılarak gerçekleştirilir. 3000-4000 m. mesafeler için reflektör sayısı artırılarak ölçüm yapılır. Ölçüm hassasiyeti mm mertebesindedir.

Neşe Cizreliogulları

Diversivite Faktörü

1) Bir grup elektrik enerjisi tüketicisinin normal istek güçleri toplamının bu tüketicilerin en büyük ortak istek gücüne oranı. 2) Elektrik enerjisi için farklı zamanlılık katsayısı.

Neşe Cizreliogulları

Diyabaz

Bazalt terkibinde, genellikle labradorit ve piroksenden oluşmuş ofitik tekstürde kayaç.

Neşe Cizreliogulları

Diyagonal Ayak

Alnı, damarın doğal eğiminden daha küçük eğimde hazırlanan ayak, (çapraz ayak).

Neşe Cizreliogulları

Diyagonal Ayak Boyu

Damar içinde arzu edilen meyil istikametinde hazırlanan (diyagonal) kömür alnının uzunluğu yani alt taban yolundan üst taban yoluna kadar ölçülen mesafe.

Neşe Cizreliogulları

Diyaliz Teknikeri

Diyaliz Teknikeri diyaliz tedavisi gerektiren hastalıklarda, hastanın diyaliz makinesine alınması, takibi, tedavisi ve diyaliz işlemlerinin sonlandırılması işlemlerini gerçekleştiren kişidir.

Ersoy İnce

Diyaspor

1) H2Al2O4. (Al2O3H2O) Sertlik 6,5-7, yoğunluk 3,4 gr/cm3, rombik, renksiz veya sarımtrak, yeşilimsi, mor veya saydam, genellikle korendonlu metamorfik kütleler ve bilhassa mermerler içinde bulunan, asitlerde erimeyen, yassı kristalli alüminyum minerali. 2) Diyasporit.

Neşe Cizreliogulları

Diyatomit

Miyosen çağında, durgun sularda yaşamış olan tek hücreli canlıların anorganik iskeletleri. Su altında kümelenip, sonradan meydana gelen jeolojik hareketler sonucunda su üstüne çıkmış olan tepecikler halinde bulunur. Şekilleri çok çeşitlidir. Tanelerinin irilikleri 6-20. mikron arasında değişir ve esasını SiO2 oluşturur. Hücrelerinin tipik özelliği hücre kapaklarının sonsuz denebilecek sayıda pek çok delik kapsamasıdır.

Neşe Cizreliogulları

Diyetisyen

Diyetisyen insanların yeterli, dengeli ve sağlıklı bir biçimde beslenebilmeleri için yemek listelerinin hazırlanması, yiyeceklerin sağlığa uygun bir şekilde pişirilip sunulması konusunda çalışan, var olan besin kaynaklarının ekonomik ve sağlık kurallarına uygun olarak kullanılmasını sağlayan, bireyi ve toplumu bilgilendiren meslek elemanıdır.

Ersoy İnce

Dizel Motorları Yakıt Pompası ve Enjektör Ayarcısı

Dizel Motorları Yakıt Pompası ve Enjektör Ayarcısı, dizel motorlarının yakıt sisteminde yer alan elemanların bakımını, kontrolünü, ayar ve tamirini yapan kişidir.

Ersoy İnce

Dizel Yakıtı

1) Ham petrolün damıtılmasından elde edilen ve kaynama noktası yüksek rafineri ürünü akaryatık. 2) Mazot. 3) Motorin.

Neşe Cizreliogulları

Dizlik (maden)

İnce ve az meyilli damarlarda ayak içinde emniyet amacı ile kullanılan deri veya kalın lastikten yapılı diz muhafaza (levazımı) gereci.

Neşe Cizreliogulları

Doblin

Halatların ilk çımasından tutup sarktığımızda sarkık olan bölümdür.

Ersoy İnce

Doğa Kaynaklı Afet

düşmesi v.b. gibi oluşumu engellenemeyen jeolojik, meteorolojik, hidrolojik, klimatolojik, biyolojik ve kaynağı dünya dışında olan tehlikelerden kaynaklanan doğa olaylarının sonuçlarına verilen genel addır.

Ersoy İnce

Doğal Afet Mikro Sigortası

Mikro finans kavramı ve uygulamasından sonra ortaya çıkan ve sigorta hizmetlerinin düşük gelir grubundaki bireyler ve işletmelere ulaştırılmasını amaçlayan bir yöntemle doğa kaynaklı afet risklerini teminat altına alan sigorta türü. Mikro sigortalar, genellikle toplumsal bir dernek, vakıf, proje, risk havuzu uygulaması gibi dayanışma unsurları ile iş birliği içinde verildiğinden, ilgili bazı masrafları başkalarıyla paylaşılabilir.

Ersoy İnce

Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK)

Zorunlu deprem sigortası teminatı sunmak amacıyla 27 Eylül 2000 tarihinde 587 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kurulmuş, Mayıs 2012’ de 6305 sayılı Kanun hâline dönüştürülmüş, kâr amacı gütmeyen kamu kurumudur.

Ersoy İnce

Doğal Afet Sigortası

Doğa kaynaklı afetler nedeniyle yapı ve altyapılarda, sınai, ticari, tarım ürünlerinde meydana gelen hasar, zarar ve kayıpları maliklerine karşı teminat altına alan ve zararların tazminini öngören sigorta sistemidir.

Ersoy İnce

Doğal Arıtma

Doğal lagünler, havalandırmalı lagünler ile yüzeysel veya yüzeyaltı akışlı yapay sulak alan sistemleri.

Sevcan Arslan

Doğal Elementler

Doğada başka elementlerle bileşikler oluşturmaksızın yalnız halde bulunabilen kimyasal elementler. Atmosferde gaz halinde bulunan elementler bu gruptan sayılmaz.

Neşe Cizreliogulları

Doğal Gaz

Yer kabuğunun içindeki fosil kaynaklı bir çeşit yanıcı gaz karışımıdır. Bir petrol türevidir.

Neşe Cizreliogulları

Doğal Havalandırma

Havanın doğal hareketi ile kapı, pencere, çatıdaki boşluklar ile duvarlardaki çatlaklardan ve kırıklardan ortama girmesi ya da çıkmasıdır.

Burak Tuna

Doğal Kaynak

Hava, su, toprak ve doğada bulunan cansız varlıklardır.

Burak Tuna

Doğal Kurutma

Ahşap malzemelerin aralarında boşluk kalacak şekilde değişik tekniklerle istiflenerek doğal iklim şartları altında içerisindeki kullanım amacına uygun olmayan suyun doğal yollarla dışarı atılmasıdır.

Ersoy İnce

Doğal Olay

Yıldırım, yağmur, güneş vb. doğal nedenlerin sebep olduğu olaylardır.

Ersoy İnce

Doğal Radyasyon Işınlanması

Kozmik ışınlar ile yeryüzünde ve insan vücudunda bulunan doğal radyoaktif maddelerin yayınladıkları ışınlar nedeniyle maruz kalınan ışınlanmalardır.

Ersoy İnce

Doğal Seleksiyon

Belirli bir özelliğin, bir organizma üzerindeki olumlu etkisi nedeniyle bir popülasyon içerisinde görülme sıklığının artma sürecidir.

Ersoy İnce

Doğal Topraklayıcı

Temel amacı topraklama olmayan, fakat topraklayıcı olarak etkili olan, toprakla veya suyla doğrudan doğruya veya beton üzerinden temasta bulunan yapıların çelik bölümleri, boru tesisatları, temel kazıkları gibi metal parçalardır.

Burak Tuna

Doğal Uranyum

Doğada normal olarak bulunduğu şekliyle içinde % 0.715 oranında U-235 izotopu, % 99.28 oranında U-238 izotopu ve % 0.0057 oranında U-234 izotopu bulunan elementtir.

Ersoy İnce

Doğal Varlık

Bütün bitki, hayvan, mikroorganizmalar ile bunların yaşama ortamlarıdır.

Burak Tuna

Doğalgaz

%80–98 oranında metan içeren ve iç enerji düzeyi yüksek olan kararlı yapılı bir gaz karışımıdır.

Ersoy İnce

Doğalgaz Tesisatçısı

Doğalgaz Tesisatçısı, mühendis veya teknikerin denetiminde doğalgaz tesisatının bina girişinden kullanıldığı en son cihaza (fırın, ocak, şofben, kalorifer kazanı vb.) kadar projesine uygun olarak tüm kısımlarını monte eden ve sistemi kurup, testini yaparak ilgili gaz şirketinin kontrol elemanlarının nezaretinde tesisatı kullanıma açan kişidir.

Ersoy İnce

Doğru Akım

Zamana göre elektriksel yönü ve şiddeti değişmeyen akımdır.

Sevcan Arslan

Doğrulama

Objektif delilin sağlanması yolu ile belirlenen şartların yerine getirildiğinin teyidi.

Orkun ÇOBAN

Doğrulama Dosyası (PKD)

Elektriksel donanım ve tesisatların uygunluğunu gösteren dokümanlar grubudur.

Burak Tuna

Doğrultu (maden)

1) a- Takeometre veya teodolitin herhangi bir gözlem konumunda, yatay açı tablasında okunan değer. İki doğrultu arasındaki farka da “ açı “ denir. b- Damar üzerinde bulunan ve damar meyline dik olan çizginin kuzey ile yaptığı açı. Örnek: Damar yatımı 30 ° S, damar doğrultusu 110° . 2) İstikamet, Kıvrım. Kömür damarının ve katmanlarının kıvrılması neticesi iki önemli kavram meydana gelir. Bunlar damarın veya katmanların yatımı, diğeri doğrultusudur. Yatım, doğrultuya diktir. Damar veya katmanların konumu ancak bu iki kavram ile tanımlanır. Her iki kavram da, açı ve yön belirtilerek kullanılır.

Neşe Cizreliogulları

Doğrultu Verme (maden)

Yeraltında sürülen galeri ve bacaların planlanan doğrultuda ilerlemesini temin amacı ile tavana asılan iki şakul (kontrol için üçüncü şakul de asılabilir) kullanılanılarak ve arkalarına ışık tutularak yol ekseninin kazılan arına işaretlenmesi.

Neşe Cizreliogulları

Doğrusal Enerji Aktarılması

İyonlayıcı radyasyonun bir maddesel ortamda aldığı birim yol başına kaybettiği ortalama enerji miktarıdır.

Ersoy İnce

Doğurgan Madde

U-238 ve Th-232 gibi çekirdeklerinin bir nötron yakalaması sonucu bölünebilir hale dönüşebilen maddelerdir.

Ersoy İnce

Dökme Cam

Yüzeyine parlatma işlemi uygulanmamış, işlenmemiş durumda olan ince cam.

Neşe Cizreliogulları

Dökme Çelik

Büyük pörlit tanelerinin büyük ebatta ferrit taneleri ile çevrilip metal olmayan partiküllerin de bunların etrafına dizilmiş şekilde strüktür gösteren ve kalıplara dökülen çelik.

Neşe Cizreliogulları

Dökme Demir

1) Karbon oranı yüzde 2,5’dan fazla olan ve doğrudan doğruya demir cevherinden sıvı halde elde edilen demir-karbon alaşımı. 2) Pik. Yapıyı değiştirmek amacıyla, dökümden önce bazı maddelerin katılması durumunda ALAŞIM DÖKME DEMİR elde edilir.

Neşe Cizreliogulları

Dökme Ürün Tesisi veya Terminali (PKD)

Sıvıların deniz tankerleriyle, boru hatlarıyla, kara yolu tankerleriyle veya çekme tankerler gibi vasıtalarla getirildiği ve bu sıvıların deniz tankerleri, boru hatları, kara yolu tankerleri, taşınabilir tank ve benzeri vasıtalara veya kaplarla dağıtılmak üzere dökme olarak depolandığı veya karıştırıldığı yerdir.

Burak Tuna

Dökme Yük (IMDG)

Geminin yapısal bölümü olan veya geminin içinde veya üzerinde kalıcı olarak sabitlenmiş bir tank veya ambar içerisinde bulunan, doğrudan muhafaza olmaksızın taşınması planlanan katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerdir.

Burak Tuna

Doku (maden)

1) Bir kayacın iç yapısı. 2) Tekstür.

Neşe Cizreliogulları

Doku Arası Tedavi

Kapalı radyoaktif kaynakların vücut boşlukları içerisine uygulanmasıyla yapılan bir kısa mesafe tedavi (brakiterapi) yöntemidir.

Ersoy İnce

Doku İçi Tedavi

İğne veya tanecik şeklindeki radyoaktif kaynakların doku içine direkt olarak uygulanmasıyla yapılan bir kısa mesafe tedavi (brakiterapi) yöntemidir.

Ersoy İnce

Dökücü (maden)

Açık işletmede bant, demiryolu veya kamyonla döküm yerine getirilmiş dekapaj toprağını döküldüğü yerden alıp, konsol şeklindeki bant vasıtası ile, istenilen yere (dekapaj döküm sahası) yığın halinde dökülmesini sağlamak gayesi ile paletler veya demiryolu üzerinde hareket edebilen iş makinesi.

Neşe Cizreliogulları

Döküm

Ergime halindeki bir madeni katılaşmak üzere bir kalıba veya külçe kalıbına dökme işlemi.

Neşe Cizreliogulları

Döküm Çapağı

Bir döküm parçasında, döküm kalıbının bitişme yerlerinden taşan metalin bıraktığı yassı çıkıntı. Kalıba dökülecek bir parçada metalin eksik gelmemesi için, kalıba ölçüden biraz fazla malzeme aktarılır; bu fazlalık, kalıplar sıkıştırıldığı zaman ek yerlerinden taşarak döküm çapağını meydana getirir. Bunu almak için, parçaların dış profili boyunca erkek kalıpla dişi kalıp arasındaki fazlalık kesilerek çıkarılır veya çapak alma işlemi uygulanır.

Neşe Cizreliogulları

Döküm Çeliği

Bünyesinde % 1,5-3 Si; % 3,25-4,25 C; % 1’den az P ve % 0,036-0,05 S olan kolay dökülüp işlenebilen çelik.

Neşe Cizreliogulları

Döküm Hatası

Kalıplama yoluyla hazırlanmış ve son işlemlerden geçirilmemiş eşyadaki çıkıntı ve çukurlar.

Neşe Cizreliogulları

Döküm Ürünü

Sıvı metalin kalıp içine çeşitli yöntemlerle dökülmesi ve katılaşarak kalıbın şeklini alması ile elde edilen ürünleri tanımlayan ve daha ziyade alüminyum sektöründe kullanılan bir terim.

Neşe Cizreliogulları

Doküman

Kurumsal faaliyetlerin yerine getirilmesi amacıyla idare tarafından hazırlanan ya da toplanan her türlü bilgidir.

Burak Tuna

Dokümante Edilmiş Bilgi

Kuruluş tarafından kontrolu ve muhafaza edilmesi istenen bilgi. • Prosesleride içeren yönetim sistemleri • Organizasyonun operasyonlarını çalıştırmak için oluşturulmuş bilgi olabilir. • Başarılan sonuçların delilleri olabilir.

Orkun ÇOBAN

Dokümante Edilmiş Bilgi (ISO 45001)

Kuruluş tarafından kontrol edilmesi ve sürdürülmesi gereken bilgi ve bu bilginin yer aldığı ortamdır. Dokümante edilmiş bilgi herhangi bir formatta ve araçta ve herhangi bir kaynakta olabilir.

Burak Tuna

Dökümcü

Dökümcü, yüksek fırından gelen sıvı piki (dökme demir) istenen kalitede çeliğe dönüştürmek için gerekli işlemleri yapan kişidir.

Ersoy İnce

Dokunma Gerilimi

Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür.

Burak Tuna

Döküntü (maden)

Arazi üzerinde bir mostradan koparak araziye serpilmiş şekilde bulunan maden parçaları.

Neşe Cizreliogulları

Dolaşım Halindeki Mülteciler

Zulüm görebilecekleri bir ülkeye doğrudan geri gönderilmemesine rağmen, sığınma hakkı verilmeyen veya başvurusunu incelemeye istekli bir devlet bulunamayan ve sığınma amacıyla ülkeler arasında dolaştırılan mültecilerdir.

Ersoy İnce

Dolaylı Topraklama

Topraklama iletkeni üzerine ek olarak bağlanan ohmik, endüktif veya kapasitif dirençlerle yapılan topraklamadır.

Burak Tuna

Dolaysız Topraklama

Topraklama direncinden başka hiçbir direnç içermeyen topraklamadır.

Burak Tuna

Dolduran (ADR)

Tehlikeli maddeleri; tanklara, tankerlere, mobil tanklara ya da tank konteynerlere, tüplü gaz tankerlerine, çok bölmeli gaz konteynerine, bir araca veya büyük veya küçük bir konteynere dökme olarak dolum yapan işletmelerdir.

Burak Tuna

Dolgu Açısı (maden)

Dik damarlarda yapılan ramblenin diyagonal meyil boyunca alt taban yolu ile üst taban yolu arasında teşkil ettiği dar açı.

Neşe Cizreliogulları

Dolgu Duvar

Betonarme yapılarda çeşitli mekânları birbirinden ayırmak amacıyla delikli tuğladan üretilen, taşıyıcı sisteme dâhil olmayan, ancak betonarme çerçeveler arasında bulunduğunda yapının deprem davranışı üzerinde önemli etkileri bulunan elemandır.

Ersoy İnce

Dolgu Malzemesi (maden)

Cevher alınmasıyla oluşan boşlukların doldurulmasında kullanılan taş, toprak ve benzeri malzeme.

Neşe Cizreliogulları

Dolgu Perdesi (maden)

Dolgu yapılırken; dolgu malzemesinin önüne çekilerek malzemenin üretim yerine akmasını önleyen engel. Bu engel tel örgü, kağıtlı tel örgü veya kapak tahtaları çakmak suretiyle sağlanır.

Neşe Cizreliogulları

Dolgu Teli (maden)

Dolgu yapılırken dolgu malzemesinin önüne çekilerek malzemenin üretim yerine veya alt yollara akmasını önleyen tel örgü.

Neşe Cizreliogulları

Dolgu Zemin

Deniz ve göl kıyıları ile diğer gerek duyulan yerlerin kaya ve toprak gibi malzeme ile doldurularak elde edilen zemindir.

Ersoy İnce

Dolime (maden)

Kalsine edilmiş dolomit. Deniz suyundan manyezit elde edilmesi prosesinde katkı maddesi olarak kullanılması tercih edilen madde. Bu suretle dolime içindeki manyezit de prosese girerek verim artırımı sağlar.

Neşe Cizreliogulları

Dolomit [(MgCa(CO3)2],

1) Renksiz, beyaz sarımsı, kahve renkli, kalsitten daha sert (sertlik derecesi 3,5-4, özgül ağırlığı 2,85-2,95gr/cm3 ) dilinim şekliyle kalsitin aynı, kolay kırılır, kırılma yüzeyi midye kabuğu şekilli saydam ve yarı saydam, cam parıltılı, formülünde görüldüğü gibi birer molekül kalsiyum karbonat ve magnezyum karbonattan oluşan, bileşiminde çoğunlukla Fe,Mn bulunan üfleçte erimeyen, sıcak asitte çözünebilen, kalkerden kesin ayırt edilmesi “ Lemberg reaksiyonu “ (AlCl3 eriyiği ve Blauholz boyası ile kalker menekşe rengi olur, dolomit değişmez) ile olan mineral.

Neşe Cizreliogulları

Dolu

Yağmur damlalarının donması ile oluşan küçük buz parçacığıdır.

Ersoy İnce

Dolu Fırtınası

Çapları 5 ila 50 mm, bazı durumlarda çok daha büyük küresel veya düzensiz buz parçacıklarının (dolu taşları) şiddetli rüzgârla birlikte yağmasıdır..

Ersoy İnce

Dom (maden)

Kubbe veya kümbet yapı. Kayaç katmanlarının kırılmadan yukarı doğru kabarması sonucunda ortaya çıkan elips biçimli yapıların ortak adı. Belirli bir yönde uzanmayan ve en yüksek noktasından bütün yönlerde dışa doğru yayılan bir antiklinal türü.

Neşe Cizreliogulları

Domuz Gribi

Çeşitli hayvanların kendilerine ait grip virüsleri vardır ve hayvanlarda da grip hastalığı görülebilmektedir. Genellikle hayvanlardaki grip virüslerinin insanlara bulaşması beklenmez. Bununla birlikte bazı yıllarda hayvanlardaki grip virüsleri yapı değiştirerek insanlara bulaşabilmekte ve insanları hastalandırabilmektedir. Domuz gribi virüsü de 2009 yılında Meksika’da bu şekilde insanlara bulaşmış, daha sonrasında insandan insana yayılarak beklenenden çok daha fazla insanı etkilemiş, tüm dünyaya yayılmış ve bir salgına neden olmuştur. 2009 yılında görülen bu salgın domuz gribi salgını olarak ifade edilmiştir. Aynı etken daha sonraki yıllarda diğer mevsimsel grip etkenleri gibi beklenen sayıda insanı etkilemiş ve hastalandırmıştır. Bu nedenle daha sonraki yıllarda domuz gribi virüsü de artık mevsimsel grip virüsleri arasında yer almıştır.

Ersoy İnce

Domuzdamı

Travers parçaları, özel hazırlanmış domuzdamı direkleri veya bunların arasında profil demirleri de kullanılarak diktörgen veya kare prizma şeklinde tavanı tutan ve ayak arkasından tavanın muntazam kırılmasını sağlayan özel tahkimat birimi. Domuz damları kamalar, sıktırmalar kullanılmak suretiyle sıkıştırılır. Ayak ilerledikçe geriden sökülerek ileri alındığı için buna “ seyyar domuzdamı” da denir. Domuzdamının kolay sökülmesini sağlamak için ağaç domuzdamı direkleri arasında set halinde bir çift madeni domuzdamı direkleri de kullanılır.

Neşe Cizreliogulları

Don

Yer ve yere yakın seviyelerdeki hava sıcaklığının donma seviyesinin altında olduğu durumlarda, hava içindeki su buharının yoğunlaşması sonucu yerde oluşan buz tabakası veya kristallerine verilen addır.

Ersoy İnce

Don Isırması

Burun, kulak, parmaklar gibi çıplak uzuvların yüzeyinde aşırı soğuk nedeniyle oluşan yaradır.

Ersoy İnce

Donanım (PKD)

Patlayıcı ortamdaki tesisatın bir bölümü olarak veya bununla bağlantılı olarak kullanılan aygıtlar, bağlantı elemanları, düzenler, bileşenler ve benzerlerinin yer aldığı genel terimdir.

Burak Tuna

Donanım Koruma Seviyesi (EPL)(PKD)

Grizuya duyarlı madenlerde patlayıcı ortamlar, patlayıcı toz ortamları ve patlayıcı gaz ortamları arasındaki farkları gösteren ve tutuşma kaynağı olma ihtimalini esas alan, donanım için belirlenmiş koruma seviyesidir.

Burak Tuna

Donatı

Betonun çekme dayanımını arttırmak için içerisine yerleştirilen çubuk hâlindeki inşaat demiridir.

Ersoy İnce

Dönel Delme

1) Matkabın belirli bir baskı uygulanarak döndürülmesi ile sürekli kesme sağlanan delik delme yöntemi. 2) Rotari delme.

Neşe Cizreliogulları

Döner Delmeli Sondaj Metodu

1) Matkap, ağırlık tijleri ve tijlerden oluşan takım dizisiyle yapılan sondaj türü. Birbirine vira edilen tijlerin yeryüzünden döndürülmesi suretiyle dönme hareketi matkaba iletilir. Ağırlık tijleri matkap üzerindeki baskıyı sağlarlar. Tijler içinden sondaj çamuru pompalanır. Matkaba kadar ulaşan çamur, oradan takımla kuyu cıdarı arasında yükselerek yeryüzüne ulaşır. Çamur kırıntı numuneyi getirir ve havuzda çamurun sürüklediği kırıntıların çökmesi sağlandıktan sonra, aynı çamur tekrar kuyuya pompalanarak devridaim sağlanır. Derin ve çok derin sondajlar bu metotla yapılır. 2) Rotari sondaj metodu.

Neşe Cizreliogulları

Döner Kepçeli Ekskavatör

1) Radyal olarak üzerine kepçe yerleştirimiş büyük bir çarkın döndürülmesi suretiyle devamlı kazı yapabilen iş makinası. Bu kazı makinası çalışırken, dönen büyük çark, kazılması istenen malzemeye dayanır; çark dönmeye başlayınca kepçeler malzemeyi belirli bir dalma derinliğinde kazarak içine alır ve sistemin bandına döker. 2) Çarklı bager.

Neşe Cizreliogulları

Döner Rotari Fırın

Boyu ve çapı yapılacak metalurjik işlemin cinsine göre imal edilen ve silindir biçiminde olan izabe fırını. Çelik gövdenin içi ateşe dayanıklı refrakter tuğla ile örülür. Yakıt, fırının alt ucundan yakılıp gazlar fırını üst uçtan terk ederler, şarj ise genellikle üstten beslenip alttan alınır. Döner fırınlar kurutma, kalsinasyon ve destilasyon maksadıyla kullanılır.

Neşe Cizreliogulları

Döner Sac

1) Maden ocaklarındaki raylı taşımada dik açı ile kesişen iki ayrı demir yolundan birinde bulunan bir vagonu diğer yola geçirmeye yarayan düzen. 2) Plakturne.

Neşe Cizreliogulları

Döngüsel Ekonomi

Döngüsel ekonomi, amaç ve tasarım gereği güçlendirici veya rejeneratif olan endüstriyel bir sistemdir. Hizmet ömrü sonu kavramını restorasyon ile değiştirir, yenilenebilir enerji kullanımına doğru kayar, yeniden kullanımı ve biyosfere geri dönüşü engelleyen toksik kimyasalların kullanımını ortadan kaldırır ve malzemeler, ürünler, sistemlerin üstün tasarımı ile atıkların ortadan kaldırılmasını amaçlar. https://isg.email/GC61b9

Ersoy İnce

Donki

(1) Denizc. Gemi kazanlarına su almada, geminin çeşitli devrelerine deniz suyu ya da sintine suyu basmada kullanılan ve buharla çalışan tulumba. (2)İtf. İtfaiye araçlarının veya su tankerlerinin ihtiyaç duyduğu suyu araç üzerindeki kapaktan doldurmak suretiyle kolaylıkla temin ettikleri emme basma şeklindeki pompalı bir su kaynağıdır.

Ersoy İnce

Donma

Bir maddenin sıvı halden katı hale geçmesi olayıdır.

Ersoy İnce

Donma Noktası

Sıvı bir maddenin ısı kaybederek katı haline geçtiği sıcaklık derecesidir.

Ersoy İnce

Donma Noktası:

Sıvı bir maddenin ısı kaybederek katı haline geçtiği sıcaklık derecesidir.

Abbas Musa Gökburun

Dönmeyen Halat

Bir halat özü etrafına sarılmış içiçe iki halattan oluşan özel halat. Bu iki halat birbirinin aksi yönde çapraz sargılıdırlar. Tek halatlı kreynlerde, kaldırılan yükün dönmeden durmasını sağladıkları için kullanılırlar.

Neşe Cizreliogulları

Dönmez Tip Halatlar

İki veya daha çok damar katından meydana gelen ve yük altında dönme eğilimi en az olan halatlar. Bir dönmez çelik halatta, tepki kuvvetini mümkün olduğu kadar azaltmak için, birçok demet katlarının genellikle ters yönde sarımı yapılır.

Neşe Cizreliogulları

Dönüştürücü Öğrenme

Dönüştürücü öğrenme, başkaları tarafından aktarılan ya da toplumsal, kültürel ve kurumsal olarak kabul görmüş bilgilerin sorgulamadan kabul edilmesi yerine onların eleştirel bir süzgeçten geçirilip mevcut bilgi, değer ve inançlarla birlikte yeniden yorumlanmasını öneren öğrenme yaklaşımıdır. Daha çok yetişkinler için geçerlidir ancak eleştirel düşünce alışkanlığının küçük yaşlarda kazanılması önemli olduğu için temel eğitimden itibaren desteklenmesi gerekir. Bu açıdan öğretmenlerin öğrencileri sorgulama ve eleştirel düşünce konusunda cesaretlendirmesi önemlidir. Her gelen yeni bilgi bir öz değerlendirme ve sorgulama süreci başlatır. Özellikle mevcut bilgilerle çelişen yeni bilgilerle karşılaşıldığında sorgulama daha şiddetli ve derin olur. Bu süreç sonrasında mevcut anlam çerçevesinde ve düşünce yapısından değişiklikler olabilir. Bu değişiklikler yeni eylem ve davranış şekillerini beraberinde getirir. Bu öğrenme ve deneyimleme süreci olgunluğa kavuştuğunda hissedilen güven ve yeterlilik duygusuyla birlikte kişinin hayatında yeni bir perspektif oluşur. Bu süreç kişinin aktif olarak kendi inşa ettiği bir süreç olduğu için kendine güvenen ve daha özgür bireylerin yetişmesine önemli katkıda bulunur.

Serdar ŞAHİN

Dore İzabesi

Cu, Ni, Te, Se giderme işleminden gelen bakır anot çamurlarının reverber (dore) fırınında izabe edilerek Dore-metale dönüştürüldüğü pirometalurjik proses.

Neşe Cizreliogulları

Dore Metal

İçinde genellikle değersiz metal artıkları % 5’den az olan altın ve gümüş karışımı. Dore yapmak üzere kullanılan üç tür fırın vardır: 1) Silikon karpit pota, 2) Gaz veya propan yakılan Reverber fırını, 3) Indüksiyon fırını.

Neşe Cizreliogulları

Dört Köşe Bağ

1) Dört parçadan oluşan ve karşılıklı kadranlarla birbirine eşit ve birbirine geçecek şekilde hazırlanan ve uygulanan dikdörtgen kesitli kuyularda yapılan bağ. 2) Bir cins kuyu tahkimatı.

Neşe Cizreliogulları

Dört Köşe Başlı Cıvata

Takım tezgahları ve el çarklarında tesbit civatası olarak kullanılan başı dört köşe olarak imal edilen civata.

Neşe Cizreliogulları

Dörtleme

Sandalye, koltuk, masa, puf gibi iskelet tipi mobilyalarda iki cephede ikilenmiş elemanları kullanarak dört cephenin elemanlarının gönyesinde bir araya getirilerek sabitlenmesidir.

Ersoy İnce

Dörtleme Metodu

Boyut bakımından homojen olan numunelere (örneklere) uygulanan örnek küçültme metodu. Bu usulde örnek koni şeklinde yığılır, kürek yardımı ile birbirine dik iki eksenle dörde ayrılır, bunlardan karşılıklı ikisi alınır ikisi kenara çekilir. Örnek istenilen miktara ininceye kadar dörtlemeye devam edilir. Numune hazırlamada bölme işlemi elle veya mekanik aygıtlarla olabilir.

Neşe Cizreliogulları

Döşek

Postaların omurga üzerine gelen ilk parçalarıdır.

Ersoy İnce

Döşeme

Betonarme plak şeklindeki yatay taşıyıcıdır.

Ersoy İnce

Döşeme (Ahşsp)

Döşeme, karkas ve yığma binalarda katları birbirinden ayıran ve üzerine gelen yükleri taşıyarak kolon, kiriş veya taşıyıcı duvarlara aktaran yatay bir yapı elemanıdır.

Ersoy İnce

Döşeme Tahtası

Karkas üzerine geçmeli olarak döşenen uzun masif ahşap parkedir.

Ersoy İnce

Dövme Çelik

Akkor hale kadar ısıtıldıktan sonra dövülmek veya haddelenmek suretiyle strüktürü değiştirilmiş çelik. Dövülmüş ve haddelenmiş çelikte dökme çeliğin strüktürü bozulur. Pörlit ve ferrit kristalleri küçülerek çeliğin bünyesine dağılmış ve çeliğin iç yapısı daha sıkı hale getirilmiş olur.

Neşe Cizreliogulları

Dövmeli Delme Sistemi

Darbeli lağım açma prensibine dayanan bu sistemde matkap veya tij üstünde bir çekiç bulunur. Basınçlı hava veya bir elektrik motoru tarafından hareket ettirilen çekiç dövme işlemini sağlar.

Neşe Cizreliogulları

Doz Hızı

Birim zamanda alınan radyasyon dozu miktarıdır. (örn: rem/saat, mSv/saat, vb)

Ersoy İnce

Doz Sınırları

Radyasyon görevlilerinin, yakın çevrede yaşayanların ve halkın alabileceği, izin verilen maksimum eşdeğer dozlardır.

Ersoy İnce

Dozer

Malzeme sıyırma, taşıma, yığma, serme, tesviye yapma, şev kesme, zemin gevşetme ve benzeri işlerde kullanılan ve en az 40 kw-53 hp motor gücüne sahip makinedir.

Burak Tuna

Dozimetre

İyonize radyasyon sonucu meydana gelen toplam birikmiş ışınlanmayı ölçen ve kaydeden taşınabilir ölçüm aletidir.

Ersoy İnce

Dozimetri

İyonlaştırıcı radyasyon ışınlanmaları sonucu, madde veya dokunun maruz kaldığı radyasyon dozunun ölçülmesi için kullanılan; dozimetrelerden, ölçüm aletlerinden, bunlara ilişkin referans standartlardan ve sistemin kullanımına yönelik prosedürlerden oluşan sistemidir.

Ersoy İnce

Dozimetri Servisi Sorumlusu

TS EN ISO/IEC 17025 Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yetkinliği için Genel Gereklilikler Standardına ilişkin eğitimler ile hizmet verilecek dozimetre türüne uygun eğitim almış, Nükleer Düzenleme Kurumu tarafından değerlendirilerek uygun görülen kişidir.

Ersoy İnce

Dozör

1) Flotasyon selülüne çöktürücü veya yüzdürücü kimyasal maddeleri (reaktifler), ayarlanmış bir dozla veren cihaz. 2) Stoklanmış malzemenin belirli miktarlarda taşıyıcı araca aktarılmasını sağlayan düzen.

Neşe Cizreliogulları

Dramatik Metin Yazarı

Dramatik Metin Yazarı, tiyatro oyunu, sinema, televizyon senaryosu, reklam yazarlığı alanlarında yaratıcılığını kullanarak canlandırmaya dayalı metinler yazan kişidir.

Ersoy İnce

Dreç Ameliyesi

1) Dreç tabir edilen taraklı dubaların, nehir, göl veya denizlerde bulunan maden yataklarında yaptığı iş. 2) Sıvı içinde dibe çökmüş katı parçacıkların bir skreyper veya tarayıcı konveyörle sıvıdan ayrılması işlemi.

Neşe Cizreliogulları

Dreglayn

1) Açık işletmelerde ve kazı işlerinde kepçesini zemine yüksekten düşürerek daldıran ve toprağın kazılıp aktarılmasında kullanılan bir çeşit kazı makinesi. 2) Kovalı bager. 3) Çekmeli kepçe.

Neşe Cizreliogulları

Drenaj (maden)

1) Genel anlamda, maden işletmelerinde çevreden gelecek suların ocağı basmasını önleyebilmek, çalışma platformunu kuru tutabilmek veya kapalı ocak içine gelen suların üretim çalışmalarını aksatma ihtimalini bertaraf edebilmek için alınacak önlemler dizisi. Kapalı işletmelerde drenaj için ayrı bir su ihracı sistemi teşkil edilir. Açık işletmelerde ise drenaj, Drenaj kanalı, Drenaj havuzu, Drenaj galerileri, Drenaj kuyuları, yatay drenaj delikleri vb. drenaj usulleriyle, müştereken veya münferiden sağlanır. 2) Akaçlama.

Neşe Cizreliogulları

Drenaj Galerileri (maden)

Açık işletmelerde örtü tabakasının ve istihsal panolarının drenajını, statik (yeraltı) su seviyesinin düşürülmesi suretiyle sağlayabilmek için; açılan kuyularla irtibatlı olarak teşkil edilen ve drenajı yapılacak bölgelerin altında sürülen galeriler.

Neşe Cizreliogulları

Drenaj Havuzu(maden)

Açık işletmede ocağa ulaşan yüzey sularını toplayabilmek için, çalışma platformlarının altında ve açık işletmenin en alçak kotunda teşkil edilen ve biriken suyun pompa vasıtası ile dışarıya atıldığı havuz. Suların havuza kolayca akmasını ve iş makinelerinin kuru zeminde çalışmasını sağlamak için basamaklara, aynaya doğru % 2 civarında eğim verilir ve havuz hacmi en yoğun şekilde gelebilecek su miktarını bir vardiya muhafaza edebilecek kadar olmalıdır.

Neşe Cizreliogulları

Drenaj Kanalı (maden)

Çevre sularını henüz açık işletmeye girmeden toplamak ve dışarı atmak için çevrede açılan kanal. Bu şekilde suların atılması, suyun ocağa girdikten sonra bir havuz ve pompa vasıtasıyla dışarıya atılmasına nazaran daha ekonomiktir.

Neşe Cizreliogulları

Drenaj Kuyuları(maden)

Açık işletmelerde statik (yeraltı) su seviyesini düşürebilmek ve böylece dekapaj ve istihsalin yapılmasını sağlayabilmek için basamaklarda seri olarak ve bir sistem dahilinde teşkil edilen kuyular. Basamaklarda açılan kuyular genellikle tulumba ile su emilecek seviyeye kadar (6-8 m) derinleştirilir. Bu kuyulara sızan sular tulumba ile emilerek işletme dışına basılır. Derin açık işletmelerde ise yeraltı su seviyesini, işletmenin en derin seviyesinin altına düşürmek arazinin ve madenin stabilitesi bakımından yararlı olduğundan, bu gibi işletmelerde drenaj işine işletmeden birkaç yıl önce başlanır ve gerekli hallerde drenaj sondaj derinliği 300 m’ye kadar olabilir. Derin drenaj kuyularında dalgıç tulumbalar kullanılarak yeraltı suyu işletme dışına basılır.

Neşe Cizreliogulları

Drenaj Seli

Yağışın drenaj sisteminin (doğal ya da insan yapısı) taşıyabileceğinden daha hızlı yağması nedeniyle düştüğü yerde veya düştüğü yere yakın bir noktada göllenmesi sonucu oluşan taşkındır.

Ersoy İnce

Drewboy Ayırıcısı

Sığ ağır ortam (ağır mayi) ayırıcısı, statik ağır ortam (ağır mayi) ayırıcıları,

Neşe Cizreliogulları

DSM (Dense Media) Siklonları

Ağırmayi veya ağır ortam siklonları. Hollandada geliştirilen,0-40 mm arasındaki kömürleri verimli bir şekilde zenginleştirebilen (yıkayabilen), sınıflandırma (tane büyüklüğüne göre tasnif) siklonlarına benzer bir yapısı olan, meyilli olarak kullanılan, ağır ortam sıvısı ile kömür karışımı pompa ile beslenen, kapasitesi çapı ile doğru orantılı olan 75 cm çapındaki bir ünitenin kapasitesi 120 t/h civarında olan kömür zenginleştirme (yıkama) ünitesi.

Neşe Cizreliogulları

Düğme Pil

İşitme cihazları, saatler ve benzeri taşınabilir aletlerde kullanılan ve çapı yüksekliğinden fazla olan yuvarlak pillerdir.

Burak Tuna

Düğüm

Bir halatın kendi bedeni üzerinde yapılan krozun içinden çımaların herhangi bir tanesinin geçirilip sıkıştırılmasıyla yapılan bağdır.

Ersoy İnce

Düğüm Noktası (İskele)

İki veya daha fazla elemanın birbiriyle birleştiği teorik noktadır.

Burak Tuna

Duman

Yanan maddelerden çıkan ve yüklü oldukları katı ve sıvı tanecikler nedeniyle saydamlığını yitirmiş ve bünyesinde birçok zehirli gaz bulunduran gaz tabakasıdır.

Ersoy İnce

Duman Dedektörü

Ortamdaki duman yoğunluğundaki yükselmeyi algılayan ve yangın tehlikesi olduğunu sesli uyarı olarak duyurabilen cihaz. Kapalı mekânlar için yangın tehlikesine karşı en etkili ve en ucuz araçtır. Duman dedektörleri, dumanı algılayan bir sensör ile insanları uyaracak şiddette ses çıkaran elektronik zil olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır.

Ersoy İnce

Duman Haznesi (Yangın)

İçinde dumanın toplanması amacıyla tavanda tasarlanan hacimdir.

Burak Tuna

Duman Kontrolü (Yangın)

Yangın hâlinde duman ve sıcak gazların yapı içindeki hareketini veya yayılımını denetlemek için alınan tedbirlerdir.

Burak Tuna

Duman Perdesi (Yangın)

Yükselen dumanın yanal yayılımını sınırlamak amacıyla tavanda sabit konumda, uzaktan kapatılabilen veya bir algılayıcı uyarısıyla kapanan, yangına karşı dayanıklı bölücü perdedir.

Burak Tuna

Duman Tahliyesi

Dumanın yapının dışına kendiliğinden çıkmasını veya mekanik yollarla zorlamalı olarak atılmasıdır.

Burak Tuna

Duman Yönlendirme Bacası

Yangın hâlinde, dumanların istenilen yöne çekilerek yangının genişlemesini önlemeye yönelik bacalardır.

Burak Tuna

Dumansız Barut

Barutun esas olarak eter ve alkol veya santralit ile özel bir muameleden sonra şekil verilebilir hale getirilmesi yani jelatinleştirilmiş nitroselüloz ile nitrogliserin karışımından elde edilen (hafif dumanlı barut) patlayıcı madde. Nitrogliserinin pamuk barutu (kolodyum pamuğu) ile karıştırılmasından elde edilen nitrogliserinli barutların yanma ısıları fazladır. Hafif dumanlı barutlar artık bırakmadan yanar; yandığı zaman kara baruta göre üç misli fazla ve çok hafif berrak bir duman çıkarır. Bu yüzden sürücü (itici) kuvveti daha büyüktür. Çok az nem çeker. Daha uzun zaman depolanabilir.

Neşe Cizreliogulları

Dünya Sağlık Örgütü İrtibat Noktası

Ulusal UST (Uluslararası sağlık Tüzüğü) Odak Noktaları ile haberleşmek üzere her an ulaşılabilecek olan Dünya Sağlık Örgütü dahilindeki birim anlamındadır.

Ersoy İnce

Durak

Kamu hizmeti yapan yolcu taşıtlarının yolcu veya hizmetlileri bindirmeleri, indirmeleri veya duraklamaları için yatay ve düşey işaretlerle belirlenmiş yerdir.

Sevcan Arslan

Duralümin

Bünyesinde %4 Cu, %1,4 Mg, %0,5 Si ve %1,2 Mn bulunan bir alümimyum-bakır-magnezyum alaşımı. Bunun 490°C’de sulanmasından ve adi sıcaklıkta olgunlaşma-sından sonra, mekanik direnci 44 kg/mm2’yi bulur. En düşük ağırlığa karşılık en yüksek mekanik dirence sahip olduğu için havacılıkta kullanılır. Duralümin, korozyona karşı, alüminyum metali kadar, dayanıklı olmadığı için iki tarafı ince saf aluminyum ile kaplanır (sandviçlenir).

Neşe Cizreliogulları

Durdurma Düzeni

Konveyör kayışlarının yanlarında bulunan güvenlik halatları, koruyuculara kilitleri, imdat düğme ve frenleri, asansör paraşütleri gibi güvenli olmayan durumlarda sistemi durdurmayı sağlayan düzeneklerdir.

Burak Tuna

Durdurucu (maden)

Arabayı, önceden kararlaştırılmış noktada durdurmayı sağlayan mekanik düzen

Neşe Cizreliogulları

Durum Tespiti (SGK)

Sigortalılık niteliğini, tescil işlemlerini, sigorta olaylarını, asgari işçiliğin tespiti amacıyla yapılan denetim ve kontrollerdir.

Burak Tuna

Durumlu Öğrenme

Durumlu öğrenme, öğrenmenin bir durum ile bağlantılı olduğunda yani mümkün olduğu kadar kendi bağlamı ve kültürü içinde gerçekleştiğinde verimli olacağını savunan öğrenme yaklaşımıdır. Durumlu öğrenmede öğrenenler aktiftir ve öğrenme süreci başkaları ile işbirliği içinde olması gereken sosyal bir süreçtir. Öğretenin rolü başlangıçta gerçek durumlar üzerinden etkin öğrenme uygulamaları hazırlamak ve öğrenenlerin birbirleri ile çalışmasını sağlamaktadır. Öğrenme ilerlediğinde öğretmen daha çok rehbere ya da mentora dönüşür ve öğrenenin keşif sürecinde onu destekler. Değerlendirmeler geleneksel sınavların aksine sonuca göre değil sürece göre yapılır. Yani öğrenme süreci içindeki tüm çabalar ve gelişimi gösteren çalışmalar değerlendirme sürecine dâhil edilir. Öğretimde hikâyeleştirme çok önemlidir. Hikâyeler bilgiler için bir durum ya da bağlam yaratması bakımından öğrenmeyi kolaylaştırır. Teknoloji tabanlı öğrenme uygulamaları ile birlikte durumlu öğrenme yeni bir boyuta taşınmıştır. Video, oyun, benzeşim (simulasyon), canlandırma (animasyon), sanal ve artırılmış gerçeklik uygulamaları durumsal bağlam yaratmak anlamında yepyeni fırsatlar sağlamaktadır. Ayrıca sosyal medya araçları ile öğrenmenin sosyal boyutu yeni ve genişletilmiş bir mecrada devam etmektedir.

Serdar ŞAHİN

Düşey Açı İle Yükseklik Tayini

A ve B noktaları arasındaki h yükseklik farkının trigonometrik yöntemle yani A ve B ‘yi birleştiren hattın yatayla yaptığı açının sinüs ve tanjantı vasıtasıyla bulunması.

Neşe Cizreliogulları

Düşey Düzlemde Takviye (İskele)

Düşey düzlemde takviye amacıyla kullanılan köşe takviyesi olan veya olmayan kapalı çerçeveler, açık çerçeveler, ulaşım açıklıkları olan merdiven çerçeveleri, düşey ve yatay bileşenler arasındaki rijit ve yarı rijit bağlantılar, çapraz takviyeler gibi düşey düzlemde kayma rijitliği sağlayan bileşenlerin monte edilmesi ile oluşturulan yapıdır.

Burak Tuna

Düşey Taşıyıcı

Betonarme yapılar için kolon ve perde duvarları, yığma yapılar için ise taşıyıcı duvarları.

Sevcan Arslan

Düşeyliği Ayarlanabilen Taban Plakası (İskele)

Düşeylik ayarı için donanımı olan taban plâkasıdır.

Burak Tuna

Düşük Gürültülü Topraklama

Dış kaynaklardan iletilen (bozucu büyüklüklerle olan) girişimin seviyesi, bağlandığı bilgi işlem veya benzeri donanımda bilgi kayıplarına neden olan kabul edilmeyecek etkiler üretmeyen bir topraklama bağlantısıdır.

Burak Tuna

Düşük Karbonlu Çelik

Bünyesinde % 0.2’den daha az karbon bulunduran çelik.

Neşe Cizreliogulları

Düşük Karbonlu Ferrokrom

Özel çelik imalinde kullanılan ve karbon muhtevası en çok a) : 0,15, b) % 0.10, c) % 0,06 olan Ferrokrom. C oranına göre % 1-4 C için 7500-10000 kWh/t; % 0,01-0,10 C için 13500-15000 kWh/t elektrik enerjisi tüketilir: Ferrokrom karbon muhtevasına göre: % 2-10 C, Si % 3 Ferrokrom karbür; % 0,5-2 C, Si (en çok) % 1,5 Ferrokrom afine; C<% 0,5 S % 0,05 P, % 0,05 N % 0,05, Mn % 0,3 Ferrokrom sürafie diye sınıflandırılabilmektedir.

Neşe Cizreliogulları

Düşük Tehlike

Bünyesinde kendi kendine yayılan bir yangının oluşmasına imkan vermeyecek şekilde düşük yanabilirliğe sahip malzemelerden oluşur.(Konutlar, ibadethaneler vb.)

Ersoy İnce

Düşük Zenginlikte Uranyum

% 20 den daha az oranda U-235 izotopu içeren uranyumdur.

Ersoy İnce

Düşüm

Drenaj sonucu doğal su tablasında görülen değişme.

Neşe Cizreliogulları

Duvarcı

Duvarcı, bir binanın duvar, bölme, kemer, şömine, baca gibi bölümlerini tuğla, briket veya taşları örerek yapan ve onaran kişidir.

Ersoy İnce

Duyarlı Kişi

Bir mikroorganizma ile enfekte olma olasılığı olan kişi için kullanılır.

Ersoy İnce

Duyarlık

Bir patlayıcının harici bir uyarıcıya maruz bırakılması durumunda, sahip olabileceği nisbi patlama yeteneği. Kullanmada optimum emniyeti elde etmek için patlayıcı kazaen olan darbelere ve sürtünmelere duyarsız olmalıdır ve patlayıcılar ancak imalatçısının tarif ettiği şekilde ateşlendiğinde patlamalıdır. Doldurmanın mekanik olarak yapıldığı durumlarda, emniyet şartlarını iyileştirmek için genellikle düşük duyarlıklı patlayıcılar tercih edilir. Bu durumda, patlatma deliğine daha emniyetli yöntemlerle yerleştirilen küçük ara şarjlar (yemleme) konularak patlamayı başlatmanın desteklenmesi zorunludur.

Neşe Cizreliogulları

Duyarlılık

Testin hastalığı taşıyanları hangi oranla tespit edebildiğini anlamak amacıyla kullanılan epidemiyolojik validite (geçerlilik) yöntemidir.

Ersoy İnce

Düz Çatılar

Çatı yüzeylerinin eğiminin az olduğu (< %6 ), kiremit vb. gibi küçük boyutlu örtü malzemesi yerine bütün derzsiz bir malzeme ile örtülüp az bir eğimle suların uzaklaştırıldığı çatı türleridir.

Ersoy İnce

Düz Damar Kesim

Mermer işletmeciliğinde taşın çökelme yüzeyine paralel kesimi.

Neşe Cizreliogulları

Düzeltici Faaliyet

Mevcut uygunsuzluğun, hatanın veya diğer istenmeyen durumun sebeplerini ortadan kaldırarak tekrar meydana gelmesini önlemek için yapılan bir faaliyettir.

Ersoy İnce

Düzenleyici Etki Analizi (Mevzuat H.)

Taslağın bütçeye, mevzuata, sosyal, ekonomik ve ticarî hayata, çevreye ve ilgili kesimlere etkilerinin ne olacağını göstermek üzere hazırlanan ön değerlendirmesidir.

Burak Tuna

Düzenleyici Şartlar

Yasal kuruluşun zorlamasıyla bir otorite tarafından belirlenmiş yükümlülükler.

Orkun ÇOBAN

Düzensizlik

Düzenli işletmeden olan tüm sapmalar düzensizliklerdir.

Serdar ŞAHİN

Dynawhirlpool (Santrifüj Fırlatıcı) Ayırıcısı

ABD’de geliştirilen 0,3-30 mm tane büyüklüğündeki kömürlerin yıkanmasında (zenginleştirilmesinde) yaygın olarak kullanılan kömür zenginleştirme (yıkama) ünitesi. Ayırma işlemi yatay düzlemle 20°-25°’lik açı yapan silindirik bir hücrede gerçekleştirilir ve hücrenin beslenmesi farklı girişlerden yapılır. 65 cm çapındaki bir ünitenin kapasitesi 100t/h cıvarındadır. Performansı, ağır ortam siklonları ile benzerlik gösterir. Ünite içindeki ağır ortam yoğunluğu homojen olmayıp şist çıkışına ve hücre duvarına doğru artış gösterir.

Neşe Cizreliogulları