İSG Sözlük - Z Harfi ile Başlayan Teknik Terimler | İSG Kütüphanesi | Aradığınız Tüm İş Sağlığı ve Güvenliği Dokümanları

Z Profili

Yerinde yapılan sandviç sistem kaplamaların ara katman (ısı yalıtım gibi) mesafelerini oluşturmak ve bu aralıkları çatı bütününde korumak için kullanılan mesafe ve bağlantı elemanlarıdır.

Ersoy İnce

Zabıt Kâtibi

Zabıt Kâtibi adliyelerde, bölge idare mahkemelerinde, seçim kurullarında, icra dairelerinde kalem işleri, yazışma ve dosyalamanın yapılmasından, duruşma tutanakların düzenlenmesinden, sekretarya hizmetlerinin verilmesiyle ilgili işlerden sorumlu kişidir.

Ersoy İnce

Zaman Ağırlıklı Ortalama Değer (ZAOD/TWA)

Günlük 8 saatlik zaman dilimine göre ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı ortalama değerdir.

Burak Tuna

Zaman Damgası

Bir elektronik verinin, üretildiği, değiştirildiği, gönderildiği, alındığı ve/veya kaydedildiği zamanın tespit edilmesi amacıyla elektronik sertifika hizmet sağlayıcısı tarafından güvenli elektronik imza ile doğrulanan zaman kaydıdır.

Burak Tuna

Zarar

Doğa, teknoloji ve insan kaynaklı olayların neden olduğu fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıpların tümüdür.

Ersoy İnce

Zarar Azaltma

Doğal, teknolojik ve insan kaynaklı tehlikelerle, çevresel bozulmaların afet sonucunu doğurmasını önlemek veya etkilerini azaltmak amacıyla, afet öncesi, sırası ve sonrasında alınması gereken yapısal veya yapısal olmayan önlem ve faaliyetlerin tümü. Bu faaliyetler birçok kurum ve kuruluşla, çok çeşitli disiplinlerin belirli bir hedef doğrultusunda çalışmasını gerektiren uzun vadeli çalışmalardır. Zarar azaltma evresi, pratikte, iyileştirme evresindeki faaliyetlerle birlikte başlar ve yeni bir afet olana kadar devam eder. Bu evrede yürütülen faaliyetler, ülke, bölge ve yerleşme birimi ölçeğinde olmak üzere çok geniş uygulama alanı göstermektedir.

Ersoy İnce

Zarar Görebilirlik

Farklı tür ve büyüklükteki tehlikeler karşısında, insanların ve yaşam çevrelerinin uğrayabileceği fiziksel, toplumsal, ekonomik veya çevresel zarar ve kayıpların ölçüsüdür.

Ersoy İnce

Zarar Görebilirlik Analizi

Risk altındaki insan ve insan yerleşmelerinin farklı risk senaryoları karşısındaki baş edebilme kapasiteleri veya eksikliklerinin değerlendirilmesi faaliyetidir.

Ersoy İnce

Zararlı Madde

Solunduğunda, ağız yoluyla alındığında, deri yoluyla emildiğinde insan sağlığı üzerinde akut veya kronik hasarlara veya ölüme neden olan maddelerdir.

Burak Tuna

Zararlılık İfadesi

Bir zararlılık sınıfına ve kategorisine karşılık gelen ve zararlı bir madde veya karışıma dair zararların niteliğini ve uygun durumlarda, söz konusu zararlılık derecesini belirten ifadedir.

Burak Tuna

Zararlılık İşareti (SEA Y.)

Bir sembol ve bir sınır, arka plan motifi veya rengi gibi diğer grafik unsurlarını içeren, söz konusu zarara ilişkin özel bilgilerin aktarılmasını amaçlayan grafiksel şeklidir.

Burak Tuna

Zararlılık Kategorisi

Her bir zararlılık sınıfı içinde yer alan ve zararın ciddiyetini belirten kriterlerdir.

Burak Tuna

Zararlılık Sınıfı (SEA Y.)

Fiziksel, insan sağlığına ve çevreye yönelik zararın niteliğidir.

Burak Tuna

Zayıf Kat

Bir yapıda yatay yük taşıma kapasitesi, diğer katlara göre daha düşük olan kattır.

Ersoy İnce

Zehirlenme

Kimyasal etkileriyle sindirildiğin de, solunduğunda veya emildiğinde vücuda küçük miktarlarda zarar veren ve fonksiyonunu bozan maddelere zehir, bu olaya da zehirlenme denir

Ersoy İnce

Zehirli Hava

İnsan hayatını tehlikeye düşüren zararlı gazlardan oluşan havadır. (Örneğin; karbonmonoksit, azot oksitleri, hidrojensülfür, kükürtdioksit ve radon gazları vb.)

Burak Tuna

Zemin Büyütmesi

Yerel zemin koşulları nedeni ile ana kayada ölçülen ivme değerlerinin zemin yüzeyinde artması durumudur.

Ersoy İnce

Zemin Etüdü

Zeminlerin fiziksel ve mekanik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla yerinde ve laboratuvarlarda örselenmemiş numuneler üzerinde yapılan etüt ve araştırma işidir.

Ersoy İnce

Zemin Hakim Periyodu

Ana kaya üzerindeki zemin katmanlarının bir bütün olarak doğal titreşim özelliklerinin temsil edildiği tipik periyod. Bu değer, yerinde S dalga hızı ölçümleri, gerçek deprem kayıtları, mikrotremor ölçümleri, zeminlerin matematik modellenmesi gibi yöntemler kullanılarak belirlenmektedir

Ersoy İnce

Zemin Kat

Bir binaya kot verilen nokta seviyesinde veya bu seviyenin üzerinde taban döşemesine sahip olan ilk kattır.

Ersoy İnce

Zemin Mekaniği

Mekanik ve hidrolikle ilgili kural ve yöntemleri kullanarak, zeminlerin statik, dinamik ve mekanik özellikleri ile dış etkiler altındaki davranış özelliklerini inceleyen, inşaat mühendisliğinin bir alt uzmanlık alanıdır.

Ersoy İnce

Zemin Oturması

Zeminlerin ve yapı temel zeminlerinin eşit veya farklı oturması olayı. Üstyapıdan gelen yüklerin etkisi, killi zeminlerde yer altı suyunun etkisi ile gelişen şişme ve büzülme, yer altı suyunun çekilmesi veya yer altı galerileri ve maden ocaklarındaki göçmeler nedeniyle meydana gelebilir.

Ersoy İnce

Zemin Serbest Basınç Dayanımı

Zeminlerin herhangi bir şekil değiştirmeye uğramadan taşıyabildikleri yüktür.

Ersoy İnce

Zemin Sınıflaması

Zeminlerin mühendislik özelliklerinin yerinde (sahada) ve laboratuvarlarda yapılan deneylerle belirlenerek grup ve sınıflara ayrılması işlemidir.

Ersoy İnce

Zemin Taşıma Gücü

Zeminlerin üstyapıdan gelen yükleri hiçbir şekil değişimine uğramadan gösterdikleri taşıma kapasitesidir.

Ersoy İnce

Zemin Yol Süpürme ve Temizleme Makinesi

Karayolunda kullanılan araç üzerine monte edilen vakumlu yol süpürme işlemini gerçekleştirmek için yardımcı motor, çöp haznesi, vakum fanı, hidrolik ve pnömatik sistem, fırça ve sulama sistemlerinden meydana gelen zemin süpürme ve silme amacıyla kullanılan ve en az 15 kw-20 hp motor gücüne sahip, aparatları ruhsata işli ve tescil belgesi olan makinedir.

Burak Tuna

Zenginleştirilmiş Uranyum

Doğal uranyuma kıyasla daha fazla oranda U-235 izotopu içeren uranyumdur.

Ersoy İnce

Zerkari

1)Altın işletmeciliği. 2)Sırmacılık.

Sevcan Arslan

Zift

1) Katrandan ve başka organik maddelerin damıtılmasından elde edilen, az ısı ile eriyen, katı halde iken kolay kırılabilen, siyah, parlak madde. 2) Kara sakız.

Sevcan Arslan

Zımpara

1) Orta ile ince taneli, belirli bir istikamet göstermeyen, nadir olarak şistik veya tabakamsı görünümde, siyah, koyu gri, korund tanelerini muhtevi, önemli miktarda manyetit, nadir olarak hematit, yer yer irice taneli porfirik korund ihtiva eden kayaç. 2) Metamorf boksit. 3) Metal, tahta ve daha başka maddelerin yüzünü aşındırıp düzeltmeye ve parlatmaya yarayan üstüne zımpara tozu yapıştırılmış kalın kağıt veya bez.

Sevcan Arslan

Zincir

Makine ve techizatta kuvvet ve hareket aktarma aracı. a= Bisiklet zinciri, b= Tahrik zinciri, c= Mafsallı zincir (Mafsallı zincirin baklaları vida ve somunlu olup, kolaylıkla ekleme yapılabilir) d= Konveyör zinciri.

Sevcan Arslan

Zincirleme Reaksiyon

Fisyon sonucunda ortaya çıkan nötronların, ortamda bulunan diğer fisyon yapabilen atom çekirdekleri tarafından yutularak, onları da aynı reaksiyona sokması ve bunun ardışık olarak tekrarlanmasıdır. Kontrolsüz bir zincirleme reaksiyon, çok kısa bir süre içinde çok büyük bir enerjinin ortaya çıkmasına neden olur. Atom bombasının patlaması bu şekildedir.

Ersoy İnce

Zincirler, Halatlar ve Kayışlar (MEY)

Kaldırma amacıyla, kaldırma makinası veya kaldırma aksesuarlarının bir parçası olarak tasarımlanıp imal edilen, zincirler, halatlar ve kayışlardır.

Burak Tuna

Zincirli Anahtar

Genellikle birbirlerine vira edilmiş boruları ve manşonları sökmeye yarayan özel zincirle donatılmış anahtardır.

Ersoy İnce

Zincirli Bager

Bir gövde kolu üzerine zincir şeklinde birbirine bağlı veya özel bir zincir üzerine monte edilmiş kepçelerin (godelerin) hareket ettirilmesi suretiyle bagerin oturma düzleminin aşağısında kazı yapan iş makinası. Bunlar daha ziyade örtü tabakası ve maden kitlesi gevşek olan açık işletmelerde kullanılır.

Sevcan Arslan

Ziraat Mühendisi (Bitkisel Üretim)

Ziraat Mühendisi (Bitkisel Üretim), iyi kaliteli tahıl, sebze, meyve, endüstri ve süs bitkilerinin bilimsel ve ekonomik yöntemlerle yetiştirilmesi alanında çalışan kişidir.

Ersoy İnce

Ziraat Mühendisi (Hayvansal Üretim)

Ziraat Mühendisi (Hayvansal Üretim), ekonomik değeri olan hayvanların üretilmesi, ırklarının iyileştirilmesi, bakımı, beslenmesi ve değerlendirilmesi konularında çalışan kişidir.

Ersoy İnce

Ziraat Mühendisi (Tarım Teknolojisi)

Ziraat Mühendisi (Tarım Teknolojisi), tarım alanlarının belirlenmesi, erozyondan korunması, sulanması, tarımda kullanılan her türlü yapının, makine ve enerji türünün belirlenmesi ve üretiminin projelendirilmesi alanında çalışan kişidir.

Ersoy İnce

Ziraat Mühendisi (Tarımsal Biyoteknoloji)

Ziraat Mühendisi (Tarımsal Biyoteknoloji), bitki, hayvan ve mikrobiyal organizmaların genleri, hücreleri, proteinleri, kültürleri ve dokuları üzerinde çalışarak, tarımsal üretimi, kaliteyi, verimi artırmayı amaçlayan ürün ve hizmetler oluşturan kişidir.

Ersoy İnce

Zırhlama

Radyasyon kaynağı ile kişiler, çalışma alanı veya radyasyona hassas cihazlar arasına soğurucu malzemeden yapılmış bir kalkan konulmasıyla radyasyon şiddetinin azaltılmasıdır.

Ersoy İnce

Zırhlı Taşıt

Taşınan yolcuların ve/veya yüklerin korunması için tasarlanmış ve kurşungeçirmez zırh kaplama gereklerine uygun SB kodlu motorlu araçtır.

Sevcan Arslan

Zırnık

Kimyasal formülü As2S olan, kirli-turuncu, sarı-turuncu veya gri-sarı, eğer demir miktarı fazla ise kirli-kırmızı renkte, çok higroskobik, havada kolayca oksitlenen, kristal yapıda, suda kolayca çözünen ve piyasada erimiş kütle, yaprak (pul), veya parça, veyahutta granüle halinde satılan bazı hallerde dokunulması tehlikeli olan, patlayabilen ve kükürt boyaları deri, viskoz, pamuklu tekstil gibi sanayi dallarında kullanılan madde.

Sevcan Arslan

Zıvana

Parçaların baş kısımlarına açılan daha dar prizmatik çıkıntıyı ve bu çıkıntının karşılığı olarak parça kenarlarına açılan dikdörtgensel veya karesel deliktir.

Ersoy İnce

Zoonotik Hastalık

Hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıktır.

Ersoy İnce

Zoonotik Olay

İnsanların hayvan kaynağına maruz kalmasının bir sonucu olarak insanlarda hastalık potansiyeli yaratan bir hastalığın hayvanlarda tezahürüdür.

Ersoy İnce

Zoonoz

Doğal koşullarda omurgalı hayvanlardan insanlara geçebilecek bir bulaşma veya kuduz, veba vb. bulaşıcı hastalıklardır.

Ersoy İnce

Zoonoz Hastalıklar

Omurgalı hayvanlardan insanlara geçen (zooantroponoz) ve insanlardan omurgalı hayvanlara geçen (antropozoonoz) herhangi bir enfeksiyon hastalığını tanımlayan terimdir.

Burak Tuna

Zorla İcra

Yasalara veya yaptıkları hukuki sözleşmelere aykırı davranarak borçlarını yerine getirmekten kaçınan kişilere; alacaklılarını korumak ve alacaklarına kavuşmasını sağlamak için devlet otoritesi tarafından uygulanan yaptırıma zorla icra (cebr-i icra) denilir.

Serdar ŞAHİN

Zorla Sınır Dışı

Devletin egemenlik hakkını kullanarak bir yabancının ülkeye girişini reddetmesi ya da ülkede kalma izninin sona ermesi sonucunda bu yabancıyı ülkeden dışarı çıkararak belirli bir yere göndermesidir.

Ersoy İnce

Zorlu Yaşam Olayları

Boşanma, göç, yoksulluk gibi danışanların kendi kaynaklarını kullanabilme becerilerini zorlaştıran, desteğe ihtiyaç duymalarına yol açan durumlardır.

Ersoy İnce

Zorunlu Deprem Sigortası DASK

nalar, bu binaların içinde yer alan ve ticarethane, büro ve benzeri amaçlarla kullanılan bağımsız bölümler ile doğa kaynaklı afetler nedeniyle devlet tarafından yaptırılan veya sağlanan kredi ile yapılan meskenlerde depremin doğrudan neden olduğu maddi zararlar ile deprem nedeniyle ortaya çıkan yangın, infilak, dev dalga (tsunami) ve yer kayması sonucu oluşan maddi zararların, belirlenen sigorta bedeline kadar Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) tarafından teminat altına alındığı zorunlu sigortadır.

Ersoy İnce

Zorunlu Göç

İnsanların hayatta kalabilmek için savaş, kıtlık, salgın hastalık, etnik baskılar ile diğer sosyal ve ekonomik sebeplerle topluca yer değiştirmesidir.

Ersoy İnce

Zorunlu Sigorta

Kişinin, yasa dolayısıyla yaptırmak zorunda olduğu sigorta. Kişinin üçüncü şahıslara karşı sorumlu olması durumunda, üçüncü şahısların tazminatsız kalmasını önlemek üzere, sigorta sistemi kullanılarak oluşturulmuş bir tedbir olarak düşünülmelidir.

Ersoy İnce

Zümrüt

Beril grubundan, sarı yeşil, mavi yeşil, hatta sarı renkli, cam parlaklığında, saydam değerli bir taş. Zümrütün fiziksel özellikleri temel olarak berilinkinin aynıdır. Işığı kırma ve saçılıma uğratma gücü çok yüksek değildir. Bu nedenle de taş fazlaca parıldamaz. Taşa asıl değerini kazandıran olağanüstü renginin, içerdiği az miktardaki kromdan kaynaklandığı sanılmaktadır. İyice ısıtıldığında taş rengini kaybeder.

Ersoy İnce